รศ.ดร.สุขุม เฉลยทรัพย์
มหาวิทยาลัยสวนดุสิต
“คิดที่จะเป็นวิทยากรที่ดีก็ยากอยู่แล้ว แต่การเป็นวิทยากรที่ดียากกว่าที่คิด”
นี่คือคำกล่าวนำและสรุปในข้อความเดียวกัน ของวิทยากรใหญ่อย่าง รศ.ดร.ศิโรจน์ ผลพันธิน อธิการบดีมหาวิทยาลัยสวนดุสิต ในงาน “จิบกาแฟ : รวมพลคน (อยาก) เป็นวิทยากร” เมื่อเร็วๆ นี้
ทำให้ผู้ฟังได้ช่วยกันคิดวิเคราะห์ ถึงความแตกต่างระหว่าง “วิทยากร” กับ “ผู้สอน” ที่ว่า “ผู้สอน” คือ ผู้มีความรู้ในเนื้อหาวิชา มีทักษะในการถ่ายทอด (สอน) ส่วน “วิทยากร” เป็นผู้มีความรู้ความสามารถในศิลปวิทยาแขนงต่างๆ ต้องมองเป็นภาพรวม สามารถคิดวิเคราะห์และอธิบายกลไกในการปฏิบัติได้ไม่เก่งแค่ทฤษฎีแต่ต้องปฏิบัติได้ดีด้วยโดยวิทยากรที่ดีจะต้องมีลักษณะ 7 ประการ ดังนี้
1. ทักษะและความเชี่ยวชาญ เกิดจากการศึกษาค้นคว้า ลงมือปฏิบัติ พัฒนาตนเองขึ้นมา
2. ประสานงานร่วมกับผู้อื่น ต้องบูรณาการเป็น ประสานงานร่วมกับผู้อื่นได้ ไม่เก่งคนเดียว
3. จับประเด็นได้ ไม่เยิ่นเย้อ เน้นประเด็นหลัก จับประเด็นแล้วขยายออกด้วยทักษะของเราเองหากทักษะของเราขยายไม่ได้ ต้องพัฒนาทักษะขึ้นมาใหม่
4. มีความคิดเริ่มแรก ความคิดครั้งแรกของบุคคลมักจะนำมาซึ่งแนวปฏิบัติ ความคิดเริ่มแรกมักเกิดจากการพูดคุยปฏิสังสรรค์กับผู้คน
5. คิดและทำได้ ต้องหัดคิด หัดทำ คิดและทำให้ได้ ต้องมีเทคนิควิธีการในการทำ ทำแล้วเกิดประโยชน์
6. ตอบได้ทุกคำถามอย่างมีลูกเล่น ต้องเชื่อมโยงประสบการณ์ ความรู้ เทคนิค วิธีคิดตอบคำถามได้อย่าง มีลูกเล่น ไม่ใช่ตอบตามทฤษฎี
7. เป็นวิทยากรด้วยใจไม่ใช่สมอง การคิดด้วยใจเป็นจิตวิญญาณ มีความรู้สึกในการรับผิดชอบ มีใจที่จะให้ความรู้ ทักษะ และโอกาสกับผู้ฟัง
ดูแล้ว ! วิเคราะห์แล้ว ! ไม่ง่ายอย่างที่คิดจริงๆ
ยิ่งมาดูผลการสำรวจของ “สวนดุสิตโพล” ที่สะท้อนความคิดเห็นของผู้ที่เคยเข้าฟังวิทยากรทั้งในรูปแบบการอบรมต่างๆ จำนวน 542 คน สรุป “วิทยากร” ที่ชื่นชอบควรมีลักษณะ 25 ข้อดังนี้
1. แนวคิดดี 88.50%
2. พูดได้ตรงประเด็น 86.31%
3. ความรู้ดี 85.70%
4. เนื้อหาบรรยายดี 85.16%
5. พูดกระชับ เข้าใจง่าย 84.67%
6. มีเทคนิคการนำเสนอ 80.95%
7. ตรงเวลา 80.37%
8. มนุษยสัมพันธ์ 79.56%
9. รับฟังความคิดเห็นผู้อื่น 77.70%
10.เอาใจใส่ผู้ฟัง 76.99%
11.ชี้แนะแนวทางการนำความรู้ไปใช้ 74.49%
12.บุคลิกภาพดี 73.36%
13.พูดจาสุภาพ 71.19%
14.มีตัวอย่างชัดเจน 71.09%
15.แต่งกายเรียบร้อย 68.75%
16.ทันสมัย 67.75%
17.มีความยืดหยุ่น 64.21%
18.ลีลา ท่าทางดี 58.93%
19.มีกิจกรรมดี 58.64%
20.มีประสบการณ์สูง 58.06%
21.สนุก อารมณ์ขัน 57.25%
22.ให้ผู้ฟังมีส่วนร่วม 56.25%
23.มีเอกสารประกอบ 47.79%
24.เก่งเทคโนโลยี 45.22%
25.มีชื่อเสียงในสังคม 23.02%
จากข้อมูลดังกล่าว ดูจะเป็นแนวทางสำหรับผู้ที่ต้องการเป็นวิทยากร (มืออาชีพ) ที่จะมัดใจผู้เข้ารับการอบรมให้ “อยู่หมัด”
...เพราะในภาวะปัจจุบันแม้จะมีชื่อเสียงในสังคมขนาดไหน ชำนาญการใช้เทคโนโลยีแบบสุดยอด มีเอกสารประกอบการบรรยายสมบูรณ์แบบ ใช่ว่าจะเสริมให้สามารถเป็นวิทยากรได้แบบสบายๆ
คงต้องเหลือบไปดูผลสำรวจข้างต้นกันอีกครั้ง ! ถ้ามีแนวคิดดี พูดได้ตรงประเด็น สะท้อนความรู้จากตัวตนได้แบบตรงใจผู้ฟังได้เกินร้อย รับรองว่าจะยืนอยู่บนถนนคนเป็นวิทยากรได้ยาวนานอย่างแน่นอน !