ประธานสหกรณ์โคนมไทย-เดนมาร์ค ขามทะเลสอ เผยข้อมูลน้ำนมดิบเข้าสู่ระบบวันละ 3,000 ตันต่อวัน แบ่งออกเป็น นมโรงเรียน 1,000 ตัน นมพาณิชย์ 2,000 ตัน ขณะที่นมผงมีการนำเข้าปีละ 76,000 ตันต่อปี ส่วนคนไทยบริโภคนมและผลิตภัณฑ์น้อยเฉลี่ยเพียง 21.5 ลิตร/คน/ปี
นายประพล จอมสง่า ประธานสหกรณ์โคนมไทย-เดนมาร์ค ขามทะเลสอ จำกัด กล่าว่า สถานการณ์การผลิตโคนมของประเทศไทย ปี 2568 ไทยมีประชากรโคนม 560,551 ตัว ลดลง จาก 810,518 ตัวในปี 2564 โดยมีแม่โครีดนม 242,351 ตัว และมีเกษตรกรผู้เลี้ยงโคนม 15,638 ราย ส่วนใหญ่เป็นราย ย่อยกว่าร้อยละ 96 สาเหตุที่ประชากรโคนมและจำนวนเกษตรกรผู้เลี้ยงลดลง เนื่องจาก ต้นทุนอาหารสัตว์สูงขึ้นจาก ผลกระทบโควิด-19 และสงครามรัสเซีย–ยูเครน ทำให้ราคากากถั่วเหลืองและข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ปรับสูงขึ้น
ขณะที่ ราคาน้ำนมดิบที่เกษตรกรได้รับยังให้ผลตอบแทนต่ำ โดยเฉพาะกับเกษตรกรรายย่อย ทำให้ไม่มีแรงจูงใจทำต่อ จึงเลิกอาชีพเลี้ยงโคนม เหลือเพียง เฉพาะเกษตรกรที่มีทุนและศักยภาพเพียงพอ นอกจากนี้ยังมีเรื่องเกษตรกรส่วนใหญ่สูงอายุ ขาดผู้สืบทอด และคนรุ่นใหม่ไม่นิยมเลี้ยงโคนม เพราะเป็นงานหนักและต้องทำทุกวัน เกษตรกรที่เลิกเลี้ยงได้ทยอยขายโคนมระหว่างกันทำให้ขนาดฝูงเฉลี่ยต่อฟาร์มใหญ่ขึ้นปัจจุบันพบว่ามีน้ำนมดิบเข้าสู่ระบบวันละ 3,000 ตันต่อวัน แบ่งออกเป็น นมโรงเรียน 1,000 ตัน นมพาณิชย์ 2,000 ตัน ขณะที่นมผงมีการนำเข้าปีละ 76,000 ตันต่อปี
ทั้งนี้ รายงานของสถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย (ทีดีอาร์ไอ) พบว่าผู้ประกอบการอุตสาหกรรมนมไทยที่รับซื้อน้ำนมดิบจากเกษตรกรที่เป็นสมาชิกโดยตรงและรับซื้อจากศูนย์รวบรวมน้ำนมดิบที่เป็นเครือข่าย เพื่อนำน้ำนมดิบ ไปผลิตเป็นนมพร้อมดื่ม หรือผลิตภัณฑ์นมอื่น ๆ มี 125 แห่ง แบ่งเป็นเอกชน 81 แห่ง (65%) สหกรณ์ 25 แห่ง (20%) รัฐและสถาบันการศึกษา 14 แห่ง (11%) และ อ.ส.ค. 5 แห่ง (4%) รับซื้อน้ำนมดิบจากเกษตรกรและศูนย์รวบรวม น้ำนมดิบเพื่อแปรรูปเป็นนมพร้อมดื่มและผลิตภัณฑ์นมอื่นๆ
ความต้องการบริโภค การค้าภายในประเทศและระหว่างประเทศความต้องการบริโภคน้ำนมดิบของไทยการบริโภคนมและผลิตภัณฑ์นมภายในประเทศมีแนวโน้มเติบโตอย่างต่อเนื่อง โดยปี2567 ประมาณการอยู่ที่ 1.95 ล้านตัน ในขณะที่การผลิตน้ำนมดิบในประเทศมีเพียง 1.012 ล้านตัน ซึ่งไม่เพียงพอต่อความต้องการบริโภค จึงต้องมีการนำเข้า แม้ความต้องการเพิ่มขึ้น แต่ปริมาณการดื่มนมของคนไทยยังต่ำมาก เฉลี่ยเพียง 21.5 ลิตร/คน/ปี 2เทียบกับค่าเฉลี่ยคนเอเชีย 66 ลิตร/คน/ปี และค่าเฉลี่ยทั่วโลก 113 ลิตร/คน/ปี
ด้านการแปรรูปน้ำนมดิบของไทย มี2 ช่องทางหลัก ได้แก่ 1. สหกรณ์โคนม ผลิตนมพร้อมดื่ม โดยส่วนใหญ่เป็น นมยูเอชที และนมพาสเจอร์ไรส์ ใช้ในประเทศเป็นหลัก โดยเฉพาะโครงการนมโรงเรียน (รองรับน้ำนมดิบ 1,843 ตัน/ วัน 260 วัน/ปีการศึกษา) และส่งออกนมยูเอชทีไปตลาด อาเซียน 2. โรงงานแปรรูปนมเอกชน แปรรูปนมเพียงเล็กน้อย ส่วนใหญ่ใช้ทำวัตถุดิบผสมเครื่องดื่มและประกอบอาหารจากปริมาณนมส่วนเกินการส่งออกนมและผลิตภัณฑ์นมและแหล่งส่งออกปริมาณการส่งออกนมและผลิตภัณฑ์นมรวมของไทยปี2567 เท่ากับ 288,790 ตัน มูลค่า 1.3 หมื่นล้านบาท