ในยุคที่เทคโนโลยีและความเจริญก้าวหน้าถึงขีดสุด หลายคนอาจมีชีวิตเพียบพร้อมด้วยทรัพย์สิน เงินทอง และหน้าที่การงาน แต่ลึกลงไปกลับรู้สึกว่างเปล่าในใจ คล้ายมีหลุมดำอยู่ภายในที่ความสำเร็จทางโลกไม่อาจเติมเต็มได้ คำถามที่วนเวียนอยู่ในใจคือ "เราเหนื่อยทำสิ่งเหล่านี้ไปเพื่ออะไร?"
สภาวะนี้ไม่ได้ใหม่ วิคเตอร์ แฟรงกิล (Viktor Frankl) จิตแพทย์ชาวออสเตรีย ผู้รอดชีวิตจากค่ายกักกันนาซี และผู้เขียนหนังสืออมตะ Man’s Search for Meaning (ชีวิตไม่ไร้ความหมาย) ได้นิยามปรากฏการณ์นี้ไว้ในทฤษฎี โลโกเทอราพี (Logotherapy) ของเขาว่า ภาวะว่างเปล่าทางการดำรงอยู่ (Existential Vacuum) เกิดจากการขาดความหมายในชีวิต ไม่ใช่การขาดปัจจัยสี่
แฟรงกิลชี้ว่า มนุษย์ยุคใหม่สูญเสียสัญชาตญาณที่บอกว่าเราต้องทำอะไรเพื่ออยู่รอด และในขณะเดียวกัน จารีตประเพณีที่เคยกำหนดหน้าที่ก็เริ่มเสื่อมสลาย ทำให้ผู้คนมีเสรีภาพมหาศาล แต่ไม่รู้ว่าจะใช้ไปเพื่อจุดมุ่งหมายใด สิ่งนี้นำไปสู่สิ่งที่แฟรงกิลเรียกว่า "Sunday Neurosis" คือความรู้สึกหดหู่และว่างเปล่าเมื่อความวุ่นวายจากการทำงานสิ้นสุดลง
สิ่งที่ทำให้แนวคิดของแฟรงกิลร่วมสมัยและมีคุณค่า คือ เขาไม่ได้มองว่าความว่างเปล่านี้เป็นโรคที่ต้องใช้ยาเสมอไป แต่เป็นสัญญาณทางจิตวิญญาณที่เรียกร้องให้ค้นหาความหมายชีวิตเฉพาะตัว
แฟรงกิลเสนอทางออก 3 ช่องทางหลักในการเติมเต็มความว่างเปล่านี้ คือ หนึ่ง การสร้างสรรค์ผลงานหรือการกระทำ ทุ่มเททำงานที่รักหรือสร้างประโยชน์ให้ผู้อื่น สอง การสัมผัสประสบการณ์หรือการมีความรัก ดื่มด่ำความงามของธรรมชาติ ศิลปะ หรือรักใครสักคนอย่างแท้จริง สาม ทัศนคติต่อความทุกข์ แม้เจอสถานการณ์เลวร้าย หากปรับมุมมองและค้นพบความหมายในความทุกข์ จะสามารถก้าวผ่านความเจ็บปวดและค้นพบพลังชีวิต
ทางออกเหล่านี้ชี้ให้เห็นว่า ความสุขไม่ใช่เป้าหมาย แต่เป็นผลพลอยได้จากการทำสิ่งที่มีความหมาย แฟรงกิลเชื่อว่าการตั้งโจทย์ชีวิตใหม่ โดยถามว่า "ชีวิตคาดหวังอะไรจากฉัน" แทนที่จะถามว่า "ฉันจะได้อะไรจากชีวิต" จะเปลี่ยนเราจากผู้ถูกกระทำ เป็นผู้รับผิดชอบชีวิตตนเอง
ในที่สุด ความว่างเปล่าภายในจะถูกแทนที่ด้วยพลังความมุ่งมั่น และตามคำกล่าวของฟรีดริช นีตเช่ (Friedrich Nietzsche) ที่แฟรงกิลยกมาอ้างอิงว่า "ผู้ที่มีเหตุผลในการมีชีวิตอยู่ จะสามารถทนได้กับวิธีการเกือบทุกรูปแบบ"
แนวคิดนี้จึงยังคงเป็นแสงสว่างนำทางให้ผู้คนก้าวผ่านความมืดมิดในจิตใจ และค้นพบความหมายของชีวิตในยุคสมัยใหม่ได้เสมอ