การกล่าวถึงผู้ที่จากไปแล้ว โดยเฉพาะอย่างยิ่งบุคคลที่เคยสร้างคุณูปการและทำความดีเพื่อประโยชน์ส่วนรวม เป็นเรื่องที่ต้องใช้ความละเอียดอ่อนทางความคิดและคำพูดอย่างยิ่ง ทว่าในสังคมปัจจุบัน เรากลับได้เห็นปรากฏการณ์ของการใช้ถ้อยคำ "ค่อนแคะ" หรือ "แซะ" ผู้ล่วงลับอย่างไม่เหมาะสม ซึ่งถือเป็นการกระทำที่สะท้อนถึงการขาดแคลนมารยาทและวุฒิภาวะทางสังคมอย่างรุนแรงหลักการแห่งความเคารพ: "ไม่กล่าวร้ายผู้ตาย"รากฐานทางจริยธรรมของหลายอารยธรรมทั่วโลกยึดถือคติที่ว่า "อย่าพูดถึงผู้ตาย เว้นแต่เรื่องที่ดีงาม"
หลักการนี้ไม่ได้มีจุดประสงค์เพื่อยกย่องให้ผู้ล่วงลับกลายเป็นคนสมบูรณ์แบบที่ไม่มีข้อบกพร่อง แต่มีจุดประสงค์สำคัญเพื่อ ให้เกียรติ ต่อสถานะสุดท้ายของความเป็นมนุษย์ และ ปกป้องความรู้สึก ของญาติมิตรที่ยังมีชีวิตอยู่การที่บุคคลใดเลือกที่จะมุ่งเน้นแต่ความผิดพลาดส่วนตัว หรือขุดคุ้ยเรื่องราวเชิงลบ เพื่อใช้เป็นเครื่องมือในการจิกกัดผู้วายชนม์ ย่อมแสดงให้เห็นถึงความบกพร่องทางจิตสำนึก
เมื่อความตายถือเป็นจุดสิ้นสุดของโอกาสในการแก้ไขตนเอง การเลือกใช้คำพูดที่เจตนาทำลายชื่อเสียงหรือเกียรติยศของผู้ตายในยามนี้ จึงเป็นความโหดร้ายทางคำพูดที่ผู้ถูกกล่าวหาไม่อาจลุกขึ้นมาโต้แย้งหรือขอขมาได้อีกต่อไป เมื่อผู้ล่วงลับเป็นผู้ที่เคยทำความดีหรือสร้างประโยชน์ต่อส่วนรวม การเลือกที่จะละเลยคุณูปการเหล่านั้น แล้วมุ่งโจมตีด้วยถ้อยคำค่อนแคะ สะท้อนถึงการ มองโลกในแง่ลบ และ การมีอคติ ผลกระทบที่ร้ายแรงที่สุดของพฤติกรรมนี้คือการทำร้ายจิตใจของครอบครัวผู้ตาย การสูญเสียบุคคลอันเป็นที่รักเป็นความทุกข์ระทมอย่างแสนสาหัสอยู่แล้ว การที่ต้องมาเผชิญกับคำพูดเหยียดหยาม ดูหมิ่น หรือเยาะเย้ยต่อผู้ตาย จึงเป็นการซ้ำเติมบาดแผลทางอารมณ์ให้ลึกยิ่งขึ้น
แม้ผู้คนมากมายจะอ้างสิทธิ์ในการวิพากษ์วิจารณ์ แต่นอกจากประเด็นด้านมารยาทและความเห็นอกเห็นใจแล้ว ข้อสังเกตที่ว่า "ยิ่งคนพูดไม่ได้มีคุณูปการใด ๆ ให้กับคนอื่นหรือประเทศชาติเลย ยิ่งไม่ควรพูด" หากผู้พูดไม่เคยแสดงความรับผิดชอบต่อสังคม หรือไม่เคยลงมือสร้างคุณค่าใด ๆ เลย การที่คนจำพวกนี้เลือกที่จะใช้พื้นที่สื่อมาค่อนแคะผู้ที่แม้จะเสียชีวิตไปแล้วแต่ยังทิ้งผลงานที่เป็นประโยชน์ไว้ ย่อมเป็นพฤติกรรม "ไร้ซึ่งความชอบธรรม"
พฤติกรรมนี้ไม่ได้เป็นเพียงการขาดมารยาท แต่เป็นการลดทอนคุณค่าของการกระทำลง และเผยให้เห็นว่า ผู้พูดอาจกำลังพยายามยกระดับตัวเองด้วยการเหยียบย่ำผู้อื่น
แท้จริงแล้ว มารยาทในการกล่าวถึงผู้วายชนม์เป็นเครื่องวัด วุฒิภาวะ ที่สำคัญของบุคคล คำพูดที่ออกมาไม่ได้บอกเล่าเรื่องราวของผู้ตายเพียงอย่างเดียว แต่ยังเผยให้เห็นถึง ระดับจิตใจ และ จริยธรรม ของผู้พูดด้วย
คนที่มีวุฒิภาวะ จะเข้าใจขอบเขตของการแสดงความคิดเห็น โดยตระหนักว่า แม้จะมีมุมมองที่แตกต่างหรือเคยมีความขัดแย้งกับผู้ตาย แต่เมื่อความตายมาถึง ทุกความขัดแย้งย่อมควรยุติลง และให้เกียรติแก่ความสูญเสีย
คนที่มีเมตตา จะเลือกใช้คำที่สุภาพ สร้างสรรค์ และเน้นย้ำถึงเรื่องราวที่เป็นบทเรียนที่ดี แทนการมุ่งร้าย หรือใช้ถ้อยคำที่ก่อให้เกิดความแตกแยกหากเราไม่สามารถกล่าวคำดีเพื่อไว้อาลัยได้ การเลือกที่จะ สงบปากสงบคำ และแสดงความเคารพต่อการจากไปของผู้ล่วงลับ ถือเป็นทางเลือกที่สุภาพและมีมารยาทที่สุด การกระทำเช่นนี้ไม่เพียงแต่เป็นไปตามหลักจริยธรรม แต่ยังเป็นการรักษาเกียรติและศักดิ์ศรีของตนเองไว้ในสายตาของสังคมด้วย
#ไม่กล่าวร้ายผู้ตาย #มารยาททางสังคม #วุฒิภาวะ #สำรวมวาจา #ให้เกียรติผู้ล่วงลับ #นักวิชาการ #112