ในยุคที่ทุกคนกลายเป็นสื่อได้ พลังอำนาจใหม่ที่เรียกว่า "อินฟลูเอนเซอร์" เป็นผู้มีอิทธิพลทางความคิด เหล่านี้สามารถสร้างกระแสและกำหนดทิศทางสังคมได้อย่างรวดเร็ว ทว่าพลังนี้กลับมาพร้อมกับความท้าทายครั้งใหญ่ นั่นคือปัญหา "ข้อมูลคลาดเคลื่อน" และมาตรฐานเนื้อหาที่ถูกวิจารณ์ ดังที่เราเห็นในกรณีล่าสุดที่อินฟลูเอนเซอร์ในไทยเผยแพร่ข้อมูลผิด ๆ เกี่ยวกับนมโคสด จนนำไปสู่ความสับสนในหมู่ผู้บริโภคอย่างกว้างขวาง และความเสียหายที่ประเมินมูลค่าไม่ได้ โดยเฉพาะผลกระทบต่อภาคเกษตรอย่างลึกซึ้ง
หากพิจารณาจากบทเรียนของรัฐบาลจีนที่ใช้มาตรการคุมเข้ม บังคับให้อินฟลูเอนเซอร์ต้องมีคุณสมบัติเฉพาะทางเมื่อนำเสนอเนื้อหาที่ละเอียดอ่อน เช่น การเงิน การแพทย์ และกฎหมาย แสดงให้เห็นถึงความพยายามในการยกระดับความรับผิดชอบและคุณภาพของเนื้อหาอย่างจริงจัง อย่างไรก็ตาม หลายเรื่องที่เป็นข้อมูลผิด ๆ ยังคงหมุนเวียนกลับมาในโลกโซเชียลไม่เคยหายไป โมเดลการควบคุมแบบเบ็ดเสร็จนี้อาจต้องวัดใจผู้มีอำนาจในการตัดสินใจเพื่อให้ความคุ้มครองกับประชาชน
แต่กระนั้น อาจมีบางเสียงที่คัดค้านว่า โมเดลจีนอาจไม่สอดคล้องกับหลักการเสรีภาพในการแสดงออกของสังคมไทย ซึ่งทำให้การนำมาปรับใช้โดยตรงเป็นเรื่องที่ท้าทาย
แต่เราก็ไม่อาจละเลยปัญหาที่เกิดขึ้นได้ ดังนั้น หากจะเลือกหลีกเลี่ยง "ยาแรง" แต่ก็ต้องมีแนวกำกับที่เข้มข้น ผู้เกี่ยวข้องต่าง ๆ คงต้องถึงเวลาแล้วสำหรับประเทศไทยที่จะต้องสร้าง "ระบบนิเวศแห่งความรับผิดชอบร่วมกัน" ด้วยการส่งเสริมให้มีการจัดทำ "แนวปฏิบัติ และจริยธรรม" โดยภาคประชาสังคมและองค์กรวิชาชีพ เพื่อเป็นมาตรฐานสมัครใจสำหรับเนื้อหาที่เกี่ยวข้องกับสุขภาพและการเงิน ซึ่งเป็นกลไกในการควบคุมกันเอง
กำหนดให้มีการ เปิดเผยแหล่งข้อมูลอ้างอิงที่เชื่อถือได้ เมื่อนำเสนอข้อเท็จจริงสำคัญ และต้อง เปิดเผยการรับสปอนเซอร์ อย่างชัดเจนและง่ายต่อการสังเกต เพื่อให้ผู้บริโภคสามารถประเมินความน่าเชื่อถือของเนื้อหาได้ ขณะเดียวกันแพลตฟอร์มโซเชียลมีเดียควรมีกลไกที่รวดเร็วและเป็นธรรมในการ ติดป้ายเตือน (Fact-Check) หรือระงับเนื้อหาที่ถูกพิสูจน์แล้วว่าคลาดเคลื่อนและสร้างความเสียหายร้ายแรงต่อสาธารณะ
ที่สำคัญคือการเน้นการให้ การศึกษาด้านการรู้เท่าทันสื่อ (Media Literacy) แก่ประชาชนอย่างจริงจัง เพื่อให้ผู้บริโภคสามารถตั้งคำถาม ตรวจสอบ และไม่เชื่อข้อมูลที่ไม่มีหลักฐานสนับสนุนโดยทันที
การแก้ปัญหาอินฟลูเอนเซอร์ที่ให้ข้อมูลผิด ๆ ไม่ได้อยู่ที่การจำกัดสิทธิ์หรือควบคุมอย่างเข้มงวด แต่คือการยกระดับมาตรฐานของผู้ให้ข้อมูล และสร้างภูมิคุ้มกันทางปัญญาให้แก่ผู้รับสาร ซึ่งจะนำไปสู่การเติบโตอย่างยั่งยืนของเศรษฐกิจดิจิทัลไทยโดย ที่ยังคงรักษาไว้ซึ่งเสรีภาพในการแสดงออก บนความรับผิดชอบ
#อินฟลูเอนเซอร์ #ข้อมูลคลาดเคลื่อน #FactCheck #รู้เท่าทันสื่อ #จริยธรรมสื่อ #เศรษฐกิจดิจิทัล