องค์การบริหารการพัฒนาพื้นที่พิเศษเพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน (องค์การมหาชน) หรือ อพท. พัฒนาและส่งเสริมการปฏิบัติตามมาตรฐานการจัดการการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน (Sustainable Tourism Management Standard: STMS) ซึ่งได้รับการรับรองว่าเทียบเท่าหลักเกณฑ์การท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน สำหรับสถานที่ท่องเที่ยวของสภาการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืนโลก (Global Sustainable Tourism Council: GSTC) และถือเป็นมาตรฐานฉบับแรกของไทยที่ได้รับการยอมรับจาก GSTC ในประเภทหลักเกณฑ์การท่องเที่ยวอย่างยั่งยืนสำหรับแหล่งท่องเที่ยว มาเป็นแนวทางในการบริหารจัดการการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน ในพื้นที่พิเศษสำหรับองค์กรจัดการด้านการท่องเที่ยว (Destination Management Organization: DMO)
ศิริปกรณ์ เชี่ยวสมุทร ผู้อำนวยการองค์การบริหารการพัฒนาพื้นที่พิเศษเพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน (อพท.)
พลิกพลังท้องถิ่นสู่การท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน
ศิริปกรณ์ เชี่ยวสมุทร ผู้อำนวยการองค์การบริหารการพัฒนาพื้นที่พิเศษเพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน (อพท.) กล่าวว่า อพท.ได้ส่งเสริมมาตรฐานการจัดการการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน (STMS) มาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2559 เพื่อให้องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นมีกรอบการทำงานที่เป็นระบบ โปร่งใส และสอดคล้องกับมาตรฐานสากล โดยยึดหลักการพัฒนาแหล่งท่องเที่ยวให้เติบโตควบคู่กับคุณภาพชีวิตของชุมชนในพื้นที่ ซึ่งปัจจุบันมีองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นที่ผ่านมาตรฐานดังกล่าวไปแล้วทั้งสิ้น 107 แห่ง ใน 22 จังหวัดทั่วประเทศ สำหรับในปี พ.ศ. 2568 มีองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นน้องใหม่ที่ผ่านเกณฑ์มาตรฐานการจัดการการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน (STMS) รวม 11 แห่ง ได้แก่
1. องค์การบริหารส่วนตำบลแม่กรณ์ อำเภอเมืองเชียงราย จังหวัดเชียงราย
2. องค์การบริหารส่วนตำบลทรายขาว อำเภอพาน จังหวัดเชียงราย
3. องค์การบริหารส่วนตำบลแม่ฟ้าหลวง อำเภอแม่ฟ้าหลวง จังหวัดเชียงราย
4. องค์การบริหารส่วนตำบลศรีถ้อย อำเภอแม่สรวย จังหวัดเชียงราย
5. องค์การบริหารส่วนตำบลโป่งผา อำเภอแม่สาย จังหวัดเชียงราย
6. เทศบาลตำบลป่าตาล อำเภอขุนตาล จังหวัดเชียงราย
7. องค์การบริหารส่วนตำบลภูกระดึง อำเภอภูกระดึง จังหวัดเลย
8. องค์การบริหารส่วนตำบลศรีฐาน อำเภอภูกระดึง จังหวัดเลย
9. องค์การบริหารส่วนตำบลบางยอ อำเภอพระประแดง จังหวัดสมุทรปราการ
10. เทศบาลตำบลเกาะช้างใต้ อำเภอเกาะช้าง จังหวัดตราด
11. องค์การบริหารส่วนตำบลไม้รูด อำเภอคลองใหญ่ จังหวัดตราด
โดย อพท.ได้จัดพิธีมอบประกาศนียบัตรรับรองมาตรฐานฯ ให้แก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น จำนวน 11 แห่ง เพื่อเป็นการสร้างขวัญและกำลังใจให้แก่หน่วยงานที่สามารถดำเนินงานได้ตามเกณฑ์มาตรฐานการจัดการการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน (STMS) เมื่อวันที่ 19 พฤศจิกายน 2568 ณ ห้องพระเอราวัณ 2 โรงแรมอัศวิน แกรนด์ คอนเวนชัน กรุงเทพฯ ภายในงาน นายศิริปกรณ์ เชี่ยวสมุทร ผู้อำนวยการ อพท. ได้กล่าวปาฐกถาพิเศษหัวข้อ “From Transaction to Transformation: พลิกพลังท้องถิ่นสู่การท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน” ซึ่งให้แนวคิดการพัฒนาแหล่งท่องเที่ยวเพื่อยกระดับแหล่งท่องเที่ยวให้ได้ตามมาตรฐานสากล เป็นการสร้างแหล่งท่องเที่ยวคุณภาพให้แก่ประเทศไทยและนักท่องเที่ยวคุณภาพ โดยยึดหลัก ประโยชน์ชุมชน บนแผนโครงสร้างพื้นฐาน สู่มาตรฐานสากล
10 ปี STMS บันไดสู่มาตรฐานโลก – จากท้องถิ่นสู่เวทีสากล
นายศิริปกรณ์ เผยถึงความคืบหน้างานมาตรฐานการจัดการการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน (Sustainable Tourism Management Standard: STMS) ที่ดำเนินมา 10 ปีว่า นับตั้งแต่ปี 2559 มีองค์กร DMO หรือ อปท. ที่ผ่านเกณฑ์ STMS แล้วรวมทั้งสิ้น 107 แห่งใน 22 จังหวัด ซึ่งเป็นการเติบโตในลักษณะของการกระจายตัวสู่ภูมิภาค โดยเฉพาะอย่างยิ่งปีนี้มีองค์กร DMO ผ่านเกณฑ์เพิ่มขึ้นเป็น 11 แห่ง เป็นสัญญาณของการย่อตัวเพื่อพุ่งทะยานของการเติบโตด้านการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืนของประเทศไทย เพราะมาตรฐาน STMS ถูกออกแบบมาเพื่อเป็นรากฐานที่มั่นคง โดยเป็นจุดเริ่มต้นที่จะช่วยย่นระยะเวลาให้ อปท. สามารถก้าวไปสู่การรับรองและรางวัลในระดับโลกได้ง่ายขึ้น เช่น UCCN, Global Sustainable Tourism Council (GSTC), PATA Gold Award หรือแม้แต่ UN Tourism Best Tourism Village
“ความสำเร็จของ STMS ไม่ได้วัดแค่ปริมาณ แต่ยังสร้างมูลค่ามหาศาลใน 2 มิติหลัก คือ เศรษฐกิจ และสังคม ในมิติเศรษฐกิจนั้น รายได้จากการท่องเที่ยวจะถูกกระจายเข้าสู่ชุมชนอย่างชัดเจน โดยประมาณ 5-10% ของรายได้จะถูกจัดเก็บไว้เพื่อบริหารจัดการ พัฒนาความปลอดภัย และเป็นทุนการศึกษา ซึ่งเป็นการลงทุนกลับคืนสู่ท้องถิ่น ทว่าเหนือสิ่งอื่นใดคือมิติสังคม ซึ่งผมเน้นย้ำเสมอถึงหลักการสร้างความสมดุลระหว่างเจ้าของบ้านหนือคนท้องถิ่น กับผู้เยี่ยมเยือนซึ่งก็คือนักท่องเที่ยว โดยมีตัวชี้วัดสำคัญ 2 ตัว คือรายได้ของชุมชนและดัชนีความสุข นั่นคือหัวใจสำคัญของการจัดการการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน หลายพื้นที่ DMO จึงสะท้อนทัศนะว่าขอความสุขก่อน เดี๋ยวเงินตามมาก็ได้ โดยความสุขอาจมาจากการได้โชว์อัตลักษณ์ การได้ดูแลนักท่องเที่ยวเหมือนครอบครัว หรือได้เห็นรอยยิ้มจากเมนูพื้นบ้าน เป็นต้น” นายศิริปกรณ์ กล่าว
สำหรับการพัฒนามารตฐานการจัดการการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน (STMS) ในระยะต่อไป อพท.จะเดินหน้าพัฒนามาตรฐานฯ STMS ให้เท่าทันทิศทางการท่องเที่ยวของโลก และสนับสนุนให้องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในฐานะ DMO นำมาตรฐานนี้ไปใช้เป็นเครื่องมือขับเคลื่อนการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืนในเชิงปฏิบัติอย่างแท้จริง เพราะเชื่อว่าการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืนคือรากฐานของเมืองที่มีคุณภาพ การคงอยู่ของทรัพยากรธรรมชาติและวัฒนธรรม และการสร้างรายได้ที่มั่นคง แก่ชุมชนในระยะยาว