หยุดกลัว! “ไขมัน” ไม่ใช่ผู้ร้าย แต่คือเพื่อนรักของร่างกาย ช่วยสร้างพลังงาน–เสริมสมอง–ดูแลหัวใจ

On the way with Chom สัปดาห์นี้พบกับเรื่องใกล้ตัว หยุดเข้าใจผิด! ไขมันไม่ใช่ศัตรู แต่เป็นเพื่อนรักที่ร่างกายขาดไม่ได้ ไขมันไม่ได้ทำให้อ้วนเสมอไป แต่ช่วยให้สุขภาพดี อารมณ์ดี ดูเด็กลง และอายุยืน กอบกู้ชื่อเสียง หักล้างความเชื่อผิดๆ เกี่ยวกับไขมัน และรู้จักไขมันให้มากขึ้น กับ “หมอเคน ทรงพล” แพทย์ผู้มีประสบการณ์ด้านผิวหนังและความงาม อย่าทำลายไขมันผิดจุด ถ้าไม่อยากแก่ก่อนวัย

คำว่าไขมันภาพของในหัวของคนส่วนใหญ่ก็จะไปนึกถึงพุง นึกถึงคอเลสเตอรอล โรคที่เกี่ยวกับความอ้วน หรือไขมันตามส่วนต่าง ๆ เราควรจะมองไขมันยังไง ?

หมอเคน : ที่ผ่านมาคนเราไปมองว่าไขมันคือผู้ร้ายคือตัวรับจบ แต่ ณ ตอนนี้ มันเปลี่ยนไปแล้วครับ ไขมันคือเพื่อนคนหนึ่งของเราที่ต้องมีเขา แล้วทำไมที่ผ่านมาคนถึงมองว่าไขมันไม่ดีไปซะหมดเลย ถ้าย้อนกลับไปสมัยประมาณยุค 70 - 80 เทรนด์มาพร้อมกับ Beauty Standard มีพุงคือไม่สวย มีไขมันส่วนเกินคือไม่ดี อย่างงั้นไม่เวิร์ค พอมันมาพร้อมกับเทรนด์ Low Fat ที่บอกว่าคนเข้าใจว่าอะไรก็ตามที่ Fat น้อยแล้วจะดี อะไรก็ตามที่ไขมันต่ำจะดีต่อสุขภาพ หลอมรวมกันให้กลายเป็นความเชื่อว่าไขมันเป็นผู้ร้าย

ความเป็นจริงก็คือธรรมชาติเขาสร้างไขมันมา ก็แปลว่าก็ต้องมีฟังก์ชัน มีประโยชน์อะไรกับร่างกาย ?

หมอเคน : ถูกต้องครับ ปัจจุบันนี้ปี 2025 ไขมันได้รับการกอบกู้ชื่อเสียงกลับมาแล้ว ว่าไม่ได้เป็นผู้ร้ายนะแต่มีข้อดีด้วย ข้อดีที่ว่าคือยังไง ไขมันตั้งต้นเลย ประโยชน์ที่ทุกคนรู้อยู่แล้วคือเป็นพลังงานให้กับร่างกายเรา แต่มากไปกว่านั้น เขาเป็นสารตั้งต้นของฮอร์โมนหลากชนิดในร่างกาย ที่สำคัญเลยคือ 1 ฮอร์โมนเพศ ถ้าในผู้ชายก็เป็น เทสโทสเตอโรน (Testosterone) ในผู้หญิงก็เป็น เอสโตรเจน (Estrogen) ฮอร์โมนอะไรอีกที่ถูกสร้างมาจากไขมัน ก็เป็น คอร์ติซอล (Cortisol) เป็นฮอร์โมนที่เราใช้รับมือกับความเครียด เพราะฉะนั้นแล้วการที่เราไขมันดรอปมาก ๆ ฮอร์โมนเราก็จะดรอปตามไปด้วย นอกจากนี้ ไขมันยังเป็นองค์ประกอบของเซลล์ในร่างกายเราอีกหลากหลายเซลล์เลย เรื่องของสมองหรือว่าสารสื่อประสาทต่าง ๆ  พวกนี้ต้องใช้ไขมัน

เหมือนที่เราเรียนตอนเด็ก ๆ ที่แบบว่าใช้เป็นตัวดูดซึมวิตามิน ?

หมอเคน : เป็นตัวทำละลาย วิตามินบางชนิดละลายในน้ำ แต่วิตามินบางชนิดละลายได้ในไขมัน เค้ามีประโยชน์ ถ้าเราเลือกให้ถูกครับ แต่พอมันเป็นความเชื่อที่มันฝังรากไปแล้ว ว่า Low Fat ดีนะ ก็จะบอกว่าอาหารบนโลกใบนี้ของเรา ทุกอาหารประกอบไปด้วย คาร์โบไฮเดรต ไขมัน แล้วก็โปรตีน อยู่ที่ว่าจะมีอะไรมาก จะมีอะไรน้อย พอในสัดส่วนอาหารที่มัน Low Fat  แปลว่าไขมันต่ำ สิ่งที่มันตามมาคือคาร์บมันก็มักจะเยอะตามมา ซึ่งตอนเนี้ยเรารู้กันแล้วว่า Fat ไม่ได้ไม่ดี แต่ตัวผู้ร้ายจริง ๆ คือน้ำตาลกับแป้ง

ความสัมพันธ์ระหว่างไขมันน้อยกับภาวะซึมเศร้า ?

หมอเคน : เป็นไปได้ อันนี้ตรงไปตรงมาเลย ฮอร์โมนตัวหลักเลยครับ ก็คือคอร์ติซอล ที่เราต้องใช้รับมือกับความเครียด การที่เรารับมือกับความเครียดพวกนี้ได้ มันเป็นเพราะเรามีฮอร์โมนคอร์ติซอลมารับมือ พอเราไขมันน้อย แล้วร่างกายเราจะเอาสารตั้งต้นที่ไหนไปสร้างฮอร์โมนคอร์ติซอล คอร์ติซอลดรอปเป็นยังไง เป็นซึมเศร้า เป็นอะไรอย่าง งี้ มันมันเกิดได้เยอะกว่า อีกหนึ่งพาร์ทเวย์ที่เกิดขึ้น ก็คือในสมองของเรา มันประกอบด้วยไขมันเป็นองค์ประกอบหลัก ไขมันเป็นองค์ประกอบของเชื่อบุเซลล์ สารสื่อประสาท พอต่อกันเป็นก้อนๆ เขาก็จะคุยกัน พอคุยกันเขาต้องอาศัยไขมัน พอไขมันมันน้อย เขาก็คุยกันได้น้อย การสื่อประสาท การนำส่งสัญญาณต่าง ๆ ในสมองมันก็ดรอปลง มันก็เลยทำให้ภาวะอารมณ์ของเรามันไม่คงที่

อาณาจักรของไขมัน

หมอเคน : เป็นเรียกว่าเป็นอาณาจักรของไขมันเลยแล้วกัน ไหน ๆ วันนี้จะลงลึกเรื่องไขมันไม่ใช่ผู้ร้าย เราก็ต้องอยากให้เข้าไปรู้จักไขมัน จนถึงต้นกำเนิดของเขาเลย ตั้งต้นอย่างงี้แล้วกัน ไขมันถ้าเราจำแนกง่าย ๆ เลยครับ ไขมันในเลือดกับไขมันในเนื้อเยื่อ ไขมันในเลือดก็คือพวก HDL LDL ส่วนไขมันในเนื้อเยื่อคือ White Fat Brown Fat Beige Fat อันนี้เราค่อยไปแตะ เรามาโฟกัสที่ไขมันในเลือดก่อน เราไปตั้งต้นที่อนุพันธ์ที่เล็กที่สุดของไขมัน เราเรียกเขาว่า Fatty Acid หรือว่า กรดไขมัน เขาคือฟอร์มของไขมันที่เล็กที่สุด เขาจะถูกจำแนกไปอีกว่าในเชิงโมเลกุลของเจ้ากรดไขมัน เขามีพันธะคู่ หรือ Double Bond อยู่ไหม ถ้าเขาไม่มีพันธะคู่ เขาก็คือเส้นตรง ๆ แข็ง ๆ ทื่อ ๆ พวกนี้คือ ไขมันอิ่มตัว เวลาเขาอยู่ในอุณหภูมิห้องเขาก็จะมีลักษณะเป็นแข็ง ๆ เนยแท้ มีลักษณะแข็งเมื่ออยู่ในอุณหภูมิห้อง และก็ทนทาน ทนต่อความร้อน

พวกไขมันสัตว์ด้วยไหม ?

หมอเคน : ใช่ แบบหมู 3 ชั้น อะไรที่เราเห็นมันเป็นก้อนแข็ง ๆ เมื่อมันอยู่ในอุณหภูมิปกติครับ  ชีส อย่างนี้ ไขมันที่มันมีลักษณะเป็นของแข็ง เป็นไขมันอิ่มตัว อีกขาหนึ่งคือ แล้วถ้าฉันมีพันธะคู่ล่ะมี Double Bond อันนี้แยกอีก มีเยอะ หรือว่ามีน้อย ถ้าเขามี 1 พันธะ เราเรียก ว่ามี Mono ก็คือ MUFA Mono Unsaturated Fat คืออะไร โอเมก้า 9 เช่น โอลีฟออย หรือว่าอะโวคาโด พวกนี้ดี ต่อไปอีกแขนงหนึ่งคือ ถ้าเค้ามีพันธะคู่อยู่เยอะ ตำแหน่งคาร์บอนที่ 6 อันนี้คือ โอเมก้า 6 ซึ่งเยอะไปก็ไม่ดี แต่ถ้าไปอยู่ที่ตำแหน่ง 3 คือ โอเมก้า 3 ดี คืออะไร น้ำมันตับปลา หรือว่าไขมันที่อยู่ในปลาทะเลลึก หรือว่าแฟลกซ์ซีดออย ความสำคัญคือร่างกายเรา จะหยิบไอ้เจ้าพวกนี้ โอเมก้า 3 โอเมก้า 6 หรือ โอเมก้า 9 เอาไปฟอร์มขึ้นมาเป็นผนังเซลล์  ไตรกลีเซอไรด์ Fatty Acid ไม่สามารถลอยอยู่เดี่ยว ๆ ในร่างกายเราได้ เค้าต้องไปจับกับอะไรบางอย่าง อย่างเค้าก็จะไปจับกับโปรตีน พอเขาไปจับกับโปรตีนแล้ว ก็ต้องไปดูว่าจับด้วยความแน่นแค่ไหน จับแน่นมาก เรียก ว่า High Density ก็คือ HDL จับแน่นน้อยหน่อยก็เป็น Low Density LDL พอ มันแน่นน้อย โมเลกุลมันก็จะใหญ่ เพราะ Fat มันพอง LDL ก็เลยไม่ค่อยดี ส่วน HDL ก็เลยดี

วิธีการเพิ่ม Brown/Beige Fat

หมอเคน : อุณหภูมิเย็นสามารถเปลี่ยน White Fat ให้ไปเป็น Brown Fat ได้ ซึ่งอันนี้มีงานวิจัย งานวิจัยบอกว่าให้คนไปอยู่ในอุณหภูมิ 17 องศา อย่างน้อยวันละ 2 ชั่วโมงครับ ติดต่อกัน 6 สัปดาห์ แล้วเขาก็มาตรวจดู คนกลุ่มนี้ Beige Fat เพิ่มขึ้น แล้วถ้าไม่ไปเมืองนอกอยู่ไทยทำอะไรได้ IF อันนี้ก็มีคนศึกษาวิจัยอีกว่า IF ประมาณ 14-16 ชั่วโมงต่อวัน แต่ไม่ต้องทำบ่อย อย่างน้อย 1-2 ครั้งต่อสัปดาห์ ยังมีเรื่องของการรับประทานอาหาร สารอาหารบางอย่างช่วย White Fat ไปเป็น Beige Fat ได้ แคปไซซินสารมีในพริกต้องกินเผ็ดก็พอจะช่วยได้ ชาเขียว เรสเวอราทรอล ไวน์แดง และการเพิ่ม Brown Fat อาหาร ออกกำลังกาย การออกกำลังกายที่สามารถกระตุ้น Brown Fat ได้นะ ก็คือ 1 ออกแบบ Aerobic Exercise พวกคาร์ดิโอ หรือออกแบบ HIIT หรือที่ฮิตที่คนชอบทำกัน ออก 2 แบบนี้ เขาบอกว่ากระตุ้นได้ดีกว่าการออกกำลังกายแบบ Training นอนยังไงให้ Brown Fat เพิ่มขึ้น ต้องนอนดี มันก็จะทำให้ตัวเซลล์ไขมันพวกฮอร์โมนอะไรอย่างงี้ครับ ก็มีแนวโน้มที่จะเทิร์นจาก White Fat ไปเป็น Beige เป็น Brown

ไขมันที่ทำให้เราแก่เร็วขึ้น  ?

หมอเคน : ไขมันที่ทำให้เราแก่เร็วขึ้น เร่งแก่ มีครับ ตัวที่ไม่ดีอันดับแรกก็คือ Saturated Fat ไขมันอิ่มตัว ถัดมาคือ โอเมก้า 6 เพราะพวกนี้ พอเรากินไขมันที่มันไม่ค่อยดี ตัวเขาพอเข้าไปเป็นส่วนประกอบของเซลล์เมมเบรน ผนังเซลล์ เขาก็สามารถหลั่งสัญญาณ หรือสารสื่อประสาทที่มันไม่ค่อยดีออกมาได้ กระตุ้นการอักเสบ มันก็จะทำให้เกิดการอักเสบเล็ก ๆ ในร่างกายเรา บางเราไม่เจอว่าเป้นโรคอะไรแต่มันจะมีความรู้สึกไม่ค่อยดี เหมือนมีการอักเสบเล็กๆ อยู่ในร่างกายเรา มันก็จะสะสมไปเรื่อยๆ

เซลล์มะเร็งชอบไขมันไหม สามารถใช้ไขมันเป็นพลังงานในการเติบโตได้ไหม ?

หมอเคน : ก็เริ่มมีงานวิจัยหรือการศึกษาเกี่ยวกับเซลล์มะเร็งบางประเภท ที่เขาใช้เซลล์ไขมันเป็นแหล่งของพลังงาน เซลล์มะเร็ง คือเซลล์ที่เขาก็ต้องพยายามอยู่รอด ถ้าเค้ามีน้ำตาล เค้าใช้น้ำตาลก่อน แต่วันหนึ่งถ้าร่างกายมันไม่มีน้ำตาลให้ใช้เขาก็ต้องหาทางรอด เขาก็สวิตช์ไปใช้พลังงานจากการสลายไขมันได้ ซึ่ง ณ ตอนนี้เขาพบอยู่ 2 ชนิด ก็คือ เซลล์ไขมันตับแล้วก็รังไข่

เกี่ยวไหมว่าทำไมผู้ป่วยมะเร็งถึงได้แบบผอมลงๆ  

หมอเคน : มันใช้พลังงานจากตัวเราเยอะดีกว่าต้องบอกอย่างงี้ เซลล์มะเร็งเป็นเซลล์ที่เติบโตไม่มีจุดสิ้นสุด พอเติบโตเยอะๆก็จะต้องใช้สารอาหารในร่างกาย ใช้น้ำตาลเยอะ ใช้ไขมันเยอะ แต่อีกถ้าเรามี Brown Fat เยอะ หรือ Beige Fat เยอะ Brown Fat กับ Beige Fat จะแย่งใช้ไขมัน เพราะตัวเขาสามารถเผาผลาญไขมันได้  

ดูดไขมันกับสลายไขมันเหมือนกันไหม ?

หมอเคน : ดูดไขมันคือเอาออกหมดเลย สลายไขมันต้องมาดูว่าสลายด้วยวิธีไหน ถ้าสลายด้วยการฉีด สมัยก่อนเราสลายไขมันด้วยการฉีดตัวยาเข้าไปสลาย มันคือทำให้ตัวเซลล์ไขมันมันหดตัวลง เหี่ยวลง แต่สุดท้ายแล้วเซลล์ไขมันมันสามารถขยายตัวใหญ่ขึ้นได้ แปลว่าตัวเซลล์ไขมันไม่ได้หายไปไหนนะครับ กินเยอะเค้าก็กลับมา แต่กลับกันถ้าสลายด้วยการทำให้เขาตายไปเลยก็ไม่เวิร์คอีกเพราะเรายังอยากให้ใบหน้าเรามีออร่า

แล้วพวกที่ดูดออกไปกลับมาใหม่ได้ไหม ?

หมอเคน : กระบวนการในร่างกายเราสร้าง Fat ได้อยู่แล้ว กินเยอะแต่ไม่ใช้ก็เก็บสะสมในรูปของไขมัน

สรุปมุมมองต่อไขมันที่จะเข้าใจอย่างถูกต้อง

หมอเคน : หมอว่าด้วยตอนนี้แล้วกัน ปี พ.ศ. นี้เรามีองค์ความรู้ที่พัฒนามากยิ่งขึ้น เราเริ่มรู้รายละเอียดเกี่ยวกับไขมันที่มันละเอียดขึ้น ไม่อยากให้เหมารวมว่าไขมันเป็นสิ่งไม่ดีครับ ไขมันคือเพื่อนของเรา เพื่อนมันมีทั้งเพื่อนดีและเพื่อนไม่ดี จะทำยังไงที่จะเลือกคบเพื่อนที่ดี ให้อยู่ข้างตัวเรา ส่วนเพื่อนไม่ดีเราเบรค เพราะฉะนั้นมุมมองที่ควรมีกับไขมันคือ เลือกไขมันที่ดี เพื่อมาเป็นสารตั้งต้นของอะไรดี ๆ ในร่างกายเรา

สามารถติดตาม  "On the way with Chom"  ได้ที่ช่องทาง Podcast : Life Dot , Facebook: Life Dot , Youtube : Life Dot  วันจันทร์ (สัปดาห์เว้นสัปดาห์) เวลา 18.00 น.

คลิกชมรายการย้อนหลัง  :   https://www.youtube.com/watch?v=c0YLQ9MKVOI