วันที่ 27 ตุลาคม 2568 เวลา 16.00 น. นางสาวซาบีดา ไทยเศรษฐ์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงวัฒนธรรม ตรวจเยี่ยมการปฏิบัติงานอนุรักษ์และบูรณะราชรถ ราชยาน และโบราณวัตถุ ศิลปวัตถุ เพื่อเตรียมการพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ณ โรงราชรถ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร
ในการนี้ ได้จัดการประชุมเพื่อรับทราบแนวทางการดำเนินงานที่ได้รับมอบหมาย รวมถึงแผนการปฏิบัติงานด้านต่าง ๆ โดยนายพนมบุตร จันทรโชติ อธิบดีกรมศิลปากร ได้รายงานการดำเนินการต่าง ๆ ว่า การดำเนินการทุกขั้นตอนจะต้องเป็นไปอย่างถูกต้องตามโบราณราชประเพณี มีความสง่างาม และสมพระเกียรติสูงสุดแด่สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ในฐานะที่ทรงเป็นพระแม่แห่งแผ่นดิน และเป็นที่รักยิ่งของปวงชนชาวไทย โดยการทำงานในครั้งนี้ กรมศิลปากรได้ใช้บุคลากรชุดเดิมเกือบทั้งหมด ซึ่งเคยถวายงานในพระราชพิธีพระบรมศพของในหลวงรัชกาลที่ 9 มาแล้ว ไม่ว่าจะเป็นสถาปนิก มัณฑนากร หรือนายช่างศิลปกรรม
สำหรับการปฏิบัติงานหลัก กรมศิลปากรได้เริ่มงานมาตั้งแต่วันที่ 26 ต.ค.ที่ผ่านมา และได้แจ้งผู้เกี่ยวข้องทุกส่วนแล้วว่านับจากนี้ไปจะทำงานไม่มีวันหยุด เนื่องจากเจ้าหน้าที่ทุกคนต้องมาปฏิบัติงานอย่างเต็มที่ โดยมีการวางแผนการทำงานและขั้นตอน ดังนี้
1.ด้านสถาปัตยกรรมและโครงสร้างพระเมรุมาศ สำนักสถาปัตยกรรมรับผิดชอบหลักในการออกแบบพระเมรุมาศและอาคารประกอบ ซึ่งการออกแบบพระเมรุมาศนั้นจะต้องมีลักษณะการก่อสร้างที่เป็นไปตามพระอิสริยศของแต่ละพระองค์ นอกจากความสง่างามแล้ว ยังต้องสื่อถึงความเป็นผู้มีพระมหากรุณาธิคุณต่อมูลนิธิศิลปาชีพด้วย
ส่วนอาคารประกอบ เช่น พระที่นั่งทรงธรรม และศาลาลูกขุน จะคงโครงสร้างไม่เปลี่ยนแปลงไปจากเดิม โดยมีลักษณะเป็นอาคารทรงไทยชั้นเดียว ซึ่งกรมศิลปากรมีฐานข้อมูลในเรื่องเหล่านี้อยู่แล้ว ดังนั้น การทำงานครั้งนี้จะอยู่บนฐานข้อมูลเดิม แต่จะมีการออกแบบรายละเอียดตกแต่งให้ต่างออกไปในส่วนของอาคารประกอบ
ทั้งนี้ กรมได้มีการศึกษาองค์ความรู้ทั้งหมดที่บันทึกไว้ในหนังสือจดหมายเหตุเมื่อครั้งพระราชพิธีในหลวงรัชกาลที่ 9 โดยเฉพาะเรื่องของระบบเตา ซึ่งในครั้งรัชกาลที่ 9 นั้นมีการใช้ฟืนที่เป็นไม้จริง อย่างไรก็ตาม สิ่งที่สำคัญคือระบบการยกพระบรมโกศ ไม่ว่าจะเป็นระบบไฮดรอลิก หรือวิธีการใดก็ตาม เพื่อให้พระบรมวงศานุวงศ์ สามารถขึ้นเพื่อประกอบพระราชพิธีได้อย่างสะดวก
2.ไทม์ไลน์การออกแบบและก่อสร้าง ตามตารางเวลาของกรมฯ ประมาณวันพุธนี้ กรมจะสามารถทูลเกล้าฯ เสนอแบบร่างพระเมรุมาศได้ จำนวน 3 แบบ หลังจากที่องค์ที่ปรึกษาพิจารณาแล้ว ก็จะเหลือ 1 แบบที่กรมจะนำไปพัฒนาต่อจนเป็นแบบก่อสร้างจริง คาดว่าระยะเวลาในการพัฒนาแบบจนเป็นแบบก่อสร้างจริงจะใช้เวลาประมาณ 2 เดือน เมื่อได้ราคาแล้ว กรมจะเสนอของบประมาณจากรัฐบาล (งบกลาง) เพื่อก่อสร้างต่อไป โดยคาดการณ์ว่าการก่อสร้างจะใช้เวลาอย่างมากที่สุดไม่เกิน 9 เดือน เท่ากับว่านับจากวันนี้จนถึงพระเมรุมาศก่อสร้างเสร็จจะใช้เวลาไม่เกิน 1 ปี
สำหรับสถานที่ก่อสร้างจะใช้ท้องสนามหลวง และการดำเนินการจะรวมถึงการจัดพิธีบวงสรวงและพิธีต่าง ๆ ตามประเพณีเดิมทุกประการ โดยจะร่วมกับกรุงเทพมหานคร (กทม.) ในการวางผังพระเมรุมาศและอาคารประกอบ
3.งานศิลปกรรม การบูรณะ และเครื่องสังเค็ด สำนักช่างสิบหมู่ จะมีส่วนร่วมในงานศิลปกรรมของพระเมรุมาศ ได้แก่ ฉาก และส่วนประดับตกแต่ง รวมถึงการทำพระโกศและเครื่องสังเค็ด นอกจากนี้ ช่างสิบหมู่จะช่วยในเรื่องของการบูรณะราชรถที่จะใช้ในพระราชพิธีเพื่อให้กลับมามีสภาพสวยงาม การออกแบบยังรวมไปถึงแบบพระโกศด้วย ซึ่งคาดว่าจะมีการจัดทำเพิ่มเติมเผื่อถวายพระบรมวงศานุวงศ์ เช่นเดียวกับเมื่อครั้งรัชกาลที่ 9 ซึ่งจัดทำถวายพระพันปีหลวง สมเด็จพระกนิษฐาฯ และพระราชโอรสและพระราชธิดาทุกพระองค์
ในส่วนของการบูรณะราชรถนั้น กรมศิลปากรจะทำร่วมกับกรมสรรพาวุธทหารบก เนื่องจากต้องมีการใช้งานจริง ระบบล้อและความแข็งแรงจึงเป็นเรื่องจำเป็นอย่างยิ่ง ระยะเวลาซ่อมราชรถมีจนถึงวันใช้งานจริงประมาณ 1 ปี นอกจากนี้ สำนักพิพิธภัณฑ์แห่งชาติจะอนุรักษ์ราชยานและยานประกอบที่ต้องใช้ในพระราชพิธีให้มีความมั่นคงแข็งแรง ส่วนงานทำความสะอาดและปิดทองอาจมีจิตอาสา ทั้งดาราและภาคประชาชน เข้ามาช่วยได้ภายใต้คำแนะนำดูแลของกรม
สำหรับเครื่องสังเค็ด ซึ่งหมายถึงของที่ระลึกที่จะถวายไปยังวัดต่าง ๆ หรือพระราชทานไป ตั้งแต่โบราณส่วนใหญ่จะเป็นตู้ โต๊ะหมู่บูชา หรือธรรมาสน์ ในครั้งนี้ก็จะมีการออกแบบโดยทีมช่างสิบหมู่ โดยการออกแบบเครื่องสังเค็ดและพระโกศนี้ต้องสอดคล้องกับพระราชประสงค์ที่ต้องการสื่อถึงเรื่องมูลนิธิศิลปาชีพด้วย
4.ด้านงานดนตรีและเอกสารสำคัญ สำนักการสังคีต กรมศิลปากรได้เริ่มงานตั้งแต่เมื่อวานแล้ว โดยรับผิดชอบการบรรเลงดนตรีไทยประกอบในพระราชพิธี รวมถึงการบรรเลงดนตรีทุกเช้าเมื่อมีการนิมนต์พระมา และจะมีการบรรเลงเป็นระยะตลอดทั้งวัน ซึ่งเป็นไปตามจารีตโบราณ
ขณะที่สำนักจดหมายเหตุได้เริ่มงานจัดทำหนังสือจดหมายเหตุประกอบพระราชพิธีตั้งแต่เมื่อวานเช่นกัน และสำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ก็จะช่วยจัดทำหนังสือ
นายพนมบุตร กล่าวว่า กรมศิลปากรยืนยันว่างานนี้ถือเป็นงานที่สูงที่สุดของกรม และเชื่อมั่นในความรู้ความสามารถที่สั่งสมมาว่าจะสามารถถวายการรับใช้จนงานนี้สำเร็จลุล่วงด้วยความเรียบร้อย โดยทุกวันพุธ กรมศิลปากรจะมีการประชุมโดยตรงในเรื่องนี้ และอธิบดีจะรายงานข้อมูลให้รัฐมนตรีกระทรวงวัฒนธรรมและปลัดกระทรวงฯรับทราบทุกสัปดาห์
นางสาวซาบีดา กล่าวว่า ขณะนี้มีการสำรวจราชรถและพระยานมาศให้มีความแข็งแรงเพื่อให้พร้อมใช้งานในพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพ เบื้องต้นคณะรัฐมนตรีมีมติให้กระทรวงวัฒนธรรมดูแลรูปแบบพิธีการ และการออกแบบก่อสร้างพระเมรุมาศ ซึ่งกรมศิลปากรได้มีการร่างแบบเพื่อให้องค์ที่ปรึกษามีพระราชวินิจฉัย โดยจะมีการประชุมและรายงานความคืบหน้าทุกสัปดาห์ พร้อมเน้นย้ำบุคลากรให้มีความพร้อม หากสิ่งใดขาดเหลือกระทรวงวัฒนธรรม รัฐบาล และทุกภาคส่วนมีความพร้อมให้ความร่วมมืออย่างเต็มความสามารถเพื่อให้สมพระเกียรติอย่างสูงสุด
นางสาวซาบีดา ได้เน้นย้ำให้กรมศิลปากรออกแบบและก่อสร้างให้ถูกต้องตามโบราณราชประเพณีและให้เป็นการถวายพระเกียรติอย่างสูงสุด ในฐานะที่ทรงเป็นแม่ของแผ่นดิน สำหรับการทำงานต่าง ๆ เนื่องจากเทคโนโลยีเข้ามามีส่วนช่วย ทั้งอาคารประกอบ พระที่นั่งทรงธรรม ศาลาลูกขุนจะใช้ลักษณะการออกแบบจากข้อมูลเดิม เพราะโครงสร้างต่าง ๆ ไม่เปลี่ยนแปลงมากนัก สิ่งสำคัญที่จะให้ความมั่นใจคือ คณะทำงานทั้งสถาปนิก มัณฑนากร และช่างศิลปกรรมเป็นชุดเดียวกันกับที่ถวายงานพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร เกือบทั้งหมด โดยกรมศิลปากรพร้อมทุ่มเททุกอย่างให้สมพระเกียรติด้วยความจงรักภักดี
