แม้จะยังไม่ชัดเจนว่ารัฐบาลจะเดินหน้าตามไอเดียของ บวรศักดิ์ อุวรรณโณ รองนายกรัฐมนตรี ที่เตรียมทำประชามติในการเลือกตั้งทั่วไปครั้งหน้า โดยใช้บัตร 4 ใบ คือ บัตรเลือก ส.ส.เขต ส.ส.บัญชีรายชื่อ ประชามติรัฐธรรมนูญใหม่ และประชามติยกเลิก MOU ไทย-กัมพูชา
ทว่าท่าทีของ อนุทิน ชาญวีรกูล นายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย ก็เห็นสอดคล้อง โดยมองว่าสามารถทำความเข้าใจให้ประชาชน ทำให้ประหยัดงบประมาณ
“เราต้องไม่ดูถูกภูมิปัญญาของพี่น้องประชาชน”
อย่างไรก็ตาม หากพิเคราะห์อย่างสังเคราะห์ จะพบว่าแนวคิดการให้ประชาชนกาบัตรเลือกตั้ง 4 ใบพร้อมกันในการเลือกตั้งครั้งเดียวนั้น แม้จะเป็นแนวทางที่อาจช่วยลดค่าใช้จ่ายในการจัดเลือกตั้งและประชามติหลายครั้งได้จริง แต่ก็มีความเสี่ยงที่จะเกิดปัญหาและผลทางจิตวิทยาทางการเมืองตามมาได้หลายประการ ซึ่งอาจส่งผลต่อความสำเร็จในการแก้ไขรัฐธรรมนูญด้วย
การรวมการเลือกตั้งและการทำประชามติ 2 เรื่องที่ซับซ้อนเข้าไว้ด้วยกันในวันเดียว อาจก่อให้เกิดปัญหา
ประการแรก คือความสับสนของผู้มีสิทธิเลือกตั้ง
ความซับซ้อนของบัตร การต้องจัดการกับบัตรถึง 4 ใบ ซึ่งแต่ละใบมีวัตถุประสงค์และวิธีการกาที่แตกต่างกัน (เลือกบุคคล/พรรค, เห็นชอบ/ไม่เห็นชอบ) อาจทำให้ผู้มีสิทธิเลือกตั้ง โดยเฉพาะผู้สูงอายุหรือผู้ที่ไม่มีความสนใจทางการเมืองมากพอ เกิดความสับสนในการลงคะแนน
โอกาสบัตรเสีย: ความสับสนที่เพิ่มขึ้นย่อมเพิ่มโอกาสที่ผู้มีสิทธิจะกาผิดพลาด หรือลงคะแนนไม่ครบถ้วนในบัตรใดบัตรหนึ่ง ทำให้บัตรเหล่านั้นกลายเป็นบัตรเสียมากขึ้น
ประการต่อมา คือผลกระทบต่อการตัดสินใจ
ความเหนื่อยล้าในการตัดสินใจ การต้องพิจารณาประเด็นสำคัญถึง 4 เรื่องในเวลาจำกัด อาจทำให้ผู้มีสิทธิเลือกตั้งเกิดความเหนื่อยล้าทางจิตใจ ซึ่งอาจนำไปสู่การตัดสินใจที่ขาดการไตร่ตรองในประเด็นใดประเด็นหนึ่ง โดยเฉพาะประเด็นที่ซับซ้อนอย่างการแก้ไขรัฐธรรมนูญหรือ MOU
การรวมกลุ่มของประเด็น ผู้มีสิทธิเลือกตั้งอาจใช้พรรคการเมืองที่ตนชอบเป็นเกณฑ์ในการตัดสินใจประชามติทั้งหมด เช่น ถ้าเลือกพรรค A ก็จะกาเห็นชอบประชามติตามที่พรรค A สนับสนุน แทนที่จะพิจารณาเนื้อหาของประชามติแต่ละเรื่องอย่างอิสระ ซึ่งอาจทำให้ผลประชามติไม่สะท้อนเจตจำนงที่แท้จริงต่อประเด็นนั้น ๆ
ประการสุดท้าย คือประเด็นทางการเมืองและความเป็นธรรม
การเบี่ยงเบนความสนใจ ประเด็นที่ได้รับความสนใจสูงกว่า เช่น การเลือกตั้ง ส.ส. หรือประเด็นที่กระตุ้นอารมณ์มากกว่า เช่น การยกเลิก MOU ไทย-กัมพูชา อาจบดบังความสนใจและความสำคัญของการแก้ไขรัฐธรรมนูญ โดยเฉพาะเมื่อเกิดปัญหาความขัดแย้งชายแดนไทย-กัมพูชาที่อาจยังไม่ยุติโดยง่าย
การรณรงค์หาเสียง การรณรงค์หาเสียงของผู้สมัครและพรรคการเมืองจะสอดแทรกประเด็นประชามติเข้ามา ทำให้การเลือกตั้งและประชามติแยกออกจากกันได้ยาก โดยเฉพาะประเด็น MOU ไทย-กัมพูชา ซึ่งเป็นประเด็นที่มีผลกระทบต่อความสัมพันธ์ระหว่างประเทศและละเอียดอ่อน
โดยสรุปแล้ว แม้ว่าการจัดเลือกตั้งพร้อมประชามติหลายเรื่องจะช่วยประหยัดงบประมาณได้จริง แต่ความเสี่ยงที่การตัดสินใจจะขาดคุณภาพและเกิดความสับสนมีสูง อีกทั้งอาจมีผลข้างเคียงให้พรรคการเมืองบางพรรคได้อานิสงส์ทางการเมืองจากกระแสประชามติด้วยเช่นกัน
“บัตรเลือกตั้ง 4 ใบ” อาจไม่ใช่คำตอบ แม้ช่วยลดงบเลือกตั้ง แต่เสี่ยงให้ประชาชนสับสน ผลประชามติคลาดเคลื่อน และพรรคการเมืองบางพรรคได้อานิสงส์ทางการเมือง
#เลือกตั้งบัตร4ใบ #ประชามติรัฐธรรมนูญ #MOUไทยกัมพูชา #อนุทินชาญวีรกูล #บวรศักดิ์อุวรรณโณ #การเมืองไทย #สยามรัฐ