ทักษะในยุคดิจิทัล

รศ.ดร.สุขุม เฉลยทรัพย์

ที่ปรึกษาอธิการบดีมหาวิทยาลัยสวนดุสิต

ในยุคดิจิทัลนี้ อาจารย์และบุคลากรในมหาวิทยาลัยจำเป็นต้องปรับตัวอย่างต่อเนื่องผ่านการพัฒนาทักษะใน 3 มิติหลัก ได้แก่ Reskills, Upskills และ New Skills ซึ่งเป็นกระบวนการที่ช่วยให้อาจารย์และบุคลากรสามารถรับมือกับการเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยีและนวัตกรรมในสภาพแวดล้อมการศึกษาที่เปลี่ยนไปอย่างรวดเร็ว ซึ่งไม่เป็นการกล่าวที่เกินจริงแต่อย่างใดว่า ‘การพัฒนาทักษะ Reskills, Upskills และ New Skills เป็นกลยุทธ์ที่สำคัญในการรับมือกับความท้าทายและการเปลี่ยนแปลงในยุคดิจิทัล’ เพราะเป็นการลงทุนในการเรียนรู้และการพัฒนาบุคลากรที่จะส่งผลดีต่อสถาบันการศึกษาทั้งในด้านความยืดหยุ่น ความร่วมมือ นวัตกรรม และความสามารถในการแข่งขัน

การนำแนวทาง Reskills, Upskills และ New Skills มาใช้ จะช่วยให้บุคลากรมหาวิทยาลัยมีความพร้อมในการรับมือกับความ
ท้าทายของยุคดิจิทัล ตลอดจนเป็นการส่งเสริมวัฒนธรรมการเรียนรู้ตลอดชีวิต (Lifelong learning) ซึ่งเป็นรากฐานสำคัญของการขับเคลื่อนนวัตกรรมและการพัฒนาทางเศรษฐกิจและสังคมในระดับมหภาค เนื่องจากการพัฒนาทักษะอาจารย์และบุคลากรส่งผลให้สถาบันการศึกษาสามารถปรับเปลี่ยนรูปแบบการทำงาน การบริหารจัดการ และการเรียนการสอนให้สอดคล้องกับความต้องการของนักศึกษาและตลาดแรงงานอนาคต รวมถึงเป็นการเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขันและการปรับตัวให้ทันกับการเปลี่ยนแปลงที่ต้องทำให้เป็นเรื่องที่คุ้นชินและธรรมดา

Reskills หรือการปรับเปลี่ยนทักษะเดิมให้สอดคล้องกับยุคดิจิทัล เป็นกระบวนการปรับปรุงและเปลี่ยนแปลงทักษะเดิมที่มีอยู่ให้นำไปประยุกต์ใช้กับเทคโนโลยีและเครื่องมือดิจิทัลใหม่ ๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งการรีสกิลช่วยให้อาจารย์และบุคลากรสามารถนำประสบการณ์ที่ผ่านมาไปประยุกต์ใช้ในบริบทใหม่ๆ ได้อย่างทันสถานการณ์

จากการศึกษาของ OECD (2019) พบว่าประมาณร้อยละ 35 ของอาจารย์และบุคลากรในสถาบันการศึกษามีความจำเป็นต้องปรับปรุงทักษะด้านเทคโนโลยี เพื่อให้สามารถใช้เครื่องมือดิจิทัลในการสอนและวิจัยได้อย่างเหมาะสม ซึ่งการรีสกิลนับว่าเป็นแนวทางสำคัญในการเสริมสร้างความสามารถพื้นฐานที่จำเป็นต่อการทำงานในสภาพแวดล้อมที่มีการเปลี่ยนแปลงตลอดเวลา

Upskills หรือการยกระดับและเสริมสร้างความเชี่ยวชาญในทักษะที่มีอยู่ เป็นกระบวนการยกระดับหรือการเพิ่มพูนความรู้และทักษะในด้านที่มีอยู่ให้ลึกซึ้งและทันสมัยขึ้นผ่านการฝึกอบรมและการศึกษาต่อเนื่อง เพื่อให้สามารถตอบสนองต่อเทคโนโลยีที่พัฒนาอย่างรวดเร็วซึ่งจะช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการปฏิบัติงานได้

World Economic Forum (2020) ระบุว่าประมาณร้อยละ 50 ของอาจารย์และบุคลากรในภาคการศึกษาจะต้องได้รับการฝึกอบรมเพิ่มเติม เพื่อยกระดับความรู้และทักษะในการใช้เครื่องมือดิจิทัล การอัปสกิลนับว่ามีความสำคัญในการเสริมสร้างความเชี่ยวชาญเฉพาะด้าน และช่วยให้สามารถปรับตัวกับความท้าทายที่เกิดจากการเปลี่ยนแปลงเทคโนโลยีได้อย่างมีประสิทธิภาพ

New Skills หรือการสร้างทักษะใหม่เพื่อตอบสนองต่อการเปลี่ยนแปลงในอนาคต เป็นกระบวนการเรียนรู้และปรับตัวให้เข้ากับเทคโนโลยีและแนวโน้มที่เกิดขึ้นในสังคมยุคดิจิทัล ซึ่งในสถาบันการศึกษานั้น อาจารย์และบุคลากรต้องมีความรู้พื้นฐานด้านเทคโนโลยี และต้องสามารถนำเอาเทคโนโลยีหรือนวัตกรรมใหม่ ๆ มาประยุกต์ใช้เพื่อพัฒนาการเรียนการสอน การวิจัย และการบริหารจัดการ

สำหรับทักษะใหม่ที่ควรเน้น อาทิ

ความรู้ด้านการวิเคราะห์ข้อมูลขั้นสูงและปัญญาประดิษฐ์ (AI) การเข้าใจกลไกและการประยุกต์ใช้เทคโนโลยี AI และ Machine Learning ในการวิเคราะห์ข้อมูลและพัฒนาหลักสูตรที่ตอบสนองต่อความต้องการของตลาดแรงงาน  การบริหารจัดการความปลอดภัย
ไซเบอร์ เมื่อการใช้งานเทคโนโลยีในมหาวิทยาลัยเพิ่มขึ้น การป้องกันและรับมือกับภัยคุกคามทางไซเบอร์จึงเป็นสิ่งที่ต้องให้ความสำคัญ เพื่อให้ข้อมูลและระบบภายในมีความปลอดภัยสูงสุด และการประยุกต์ใช้เทคโนโลยีดิจิทัลในการบริหารและการสื่อสาร ทักษะการใช้แพลตฟอร์มดิจิทัลและเครื่องมือสื่อสารออนไลน์ต่าง ๆ เพื่อการบริหารจัดการภายในและการสร้างความร่วมมือกับหน่วยงานภายนอก เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการทำงานและการแบ่งปันความรู้

จากรายงานของ World Economic Forum (2020) พบว่าตำแหน่งงานที่ต้องการทักษะด้านดิจิทัลขั้นสูงและการใช้ AI จะเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ ส่งผลให้เกิดความต้องการการพัฒนาทักษะใหม่ที่สามารถรองรับการเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยี นอกจากนี้ OECD (2021) ระบุว่าเกือบร้อยละ 55 ของบุคลากรในภาคการศึกษาคาดว่าจำเป็นต้องพัฒนาทักษะใหม่เพื่อให้สามารถตอบสนองต่อนวัตกรรมและความเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยีในอนาคต

"โลกยุคดิจิทัลไม่เคยหยุดนิ่ง แล้วทุกท่านจะหยุดพัฒนาตัวเองได้อย่างไร?" Reskills, Upskills และ New Skills ไม่ใช่ทางเลือกอีกต่อไป แต่เป็นเงื่อนไขของการอยู่รอด ท่านใดที่ไม่ปรับตัวจะกลายเป็นอดีตที่ถูกลบทิ้ง ท่านใดที่ไม่เรียนรู้จะถูกแทนที่ด้วยเทคโนโลยี ดังนั้น การพัฒนาทักษะอย่างต่อเนื่องไม่ใช่ภาระแล้ว แต่มันคือโอกาส...โอกาสที่จะก้าวนำการเปลี่ยนแปลงแทนที่การถูกกลืนหาย เพราะโลกยุคดิจิทัลที่ขับเคลื่อนด้วยนวัตกรรม ผู้ที่เรียนรู้เร็วและปรับตัวได้ไวคือผู้ที่ได้เปรียบ ยิ่งถ้าหากมองการพัฒนาทักษะเป็นภาระ เราจะถูกทิ้งไว้ข้างหลังแบบไม่เห็นฝุ่นครับ!!!