รศ.ดร.สุขุม เฉลยทรัพย์
ที่ปรึกษาอธิการบดีมหาวิทยาลัยสวนดุสิต
โลกเปลี่ยนผ่านสู่ยุคดิจิทัลและปัญญาประดิษฐ์อย่างรวดเร็วเกินคาดคิด วงการศึกษาได้รับผลกระทบเต็ม ๆ และมากที่สุดคำขวัญวันครูปี 2568 "เรียนดี มีความสุข” ครูไทยร่วมใจปฏิวัติการศึกษา สร้างเด็กฉลาดรู้ ฉลาดคิด ฉลาดทำ ไม่เพียงสะท้อนความท้าทายบนความเปลี่ยนแปลงที่พุ่งใส่ระบบการศึกษาไทย แต่ยังเป็นหมุดหมายสู่การปฏิวัติการศึกษาที่จำเป็นต้องเกิดขึ้นอย่างเร่งด่วน!
หากมองย้อนไปในอดีต การศึกษาไทยถูกออกแบบมาเพื่อผลิตกำลังคนป้อนระบบราชการและโรงงานอุตสาหกรรม การท่องจำและการทำตามคำสั่งคือทักษะที่ถูกให้ความสำคัญ แต่โลกในวันนี้ต้องการมากกว่านั้นมาก เราต้องการผู้เรียนที่สามารถคิดวิเคราะห์ แก้ปัญหา พลาดแล้วลุกใหม่ให้ไว และสร้างสรรค์นวัตกรรม ในขณะเดียวกันก็มีความสุขกับการเรียนรู้และการใช้ชีวิตท่ามกลางความปั่นป่วนยากแก่การคาดเดา
ความท้าทายของครูไทยในวันนี้ไม่ใช่แค่การสอนหนังสืออีกแล้ว แต่เป็นการปรับเปลี่ยนกระบวนทัศน์ทั้งระบบ จากผู้ส่งผ่านความรู้สู่ผู้ออกแบบประสบการณ์การเรียนรู้ จากผู้บรรยายสู่ผู้สร้างแรงบันดาลใจ และจากผู้ประเมินผลสู่ผู้ร่วมเดินทางในการค้นพบศักยภาพของผู้เรียน
การปฏิวัติการศึกษาที่แท้จริงต้องเริ่มต้นจากการปฏิวัติความคิด ครูต้องกล้าที่จะทิ้งกรอบเดิม ๆ และเปิดใจรับวิธีการใหม่ ๆ แนวคิดการเรียนรู้ทั้ง Active Learning, Project-Based Learning และ Problem-Based Learning ไม่ใช่แค่คำหรู ๆ ที่ใช้เพื่อการอบรมเท่านั้น แต่ต้องเป็นเครื่องมือสำคัญที่จะช่วยให้นักเรียนได้เรียนรู้ผ่านการลงมือทำและการแก้ปัญหาจริง
เทคโนโลยีและ AI กำลังเข้ามามีบทบาทในห้องเรียนมากขึ้น แต่นี่ไม่ใช่ภัยคุกคาม หากเป็นโอกาสที่จะช่วยให้ครูมีเวลามากขึ้นในการดูแลนักเรียนเป็นรายบุคคล การตรวจการบ้าน การวิเคราะห์ผลการเรียน และการสร้างแผนการสอนเฉพาะบุคคล สามารถทำได้รวดเร็วและแม่นยำมากขึ้นด้วยเทคโนโลยี แต่สิ่งที่เทคโนโลยีไม่มีวันเข้ามาทดแทนได้คือ หัวใจของความเป็นครู ความเข้าใจ ความเมตตา และความปรารถนาดีที่มีต่อศิษย์
คุณภาพชีวิตของครูเป็นปัจจัยสำคัญที่ถูกมองข้ามมานาน ครูที่มีความสุขเท่านั้นที่จะสามารถสร้างความสุขให้กับนักเรียนได้ การลดภาระงานเอกสาร การสนับสนุนด้านทรัพยากร และการพัฒนาวิชาชีพอย่างต่อเนื่อง ไม่ใช่การลงทุนที่สิ้นเปลือง แต่เป็นการลงทุนในอนาคตของชาติ
การสร้างความสัมพันธ์เชิงบวกระหว่างครูและนักเรียนเป็นรากฐานสำคัญของการเรียนรู้ที่มีความสุข เมื่อนักเรียนรู้สึกปลอดภัย ไว้วางใจ และได้รับการยอมรับ ก็จะกล้าที่จะแสดงความคิดเห็น กล้าที่จะทดลอง และกล้าที่จะเรียนรู้จากความผิดพลาด ซึ่งนำพานักเรียนไปสู่การเติบโตทั้งร่างกาย อารมณ์ จิตใจ และสังคม กลายเป็นเด็กฉลาดรู้ ฉลาดคิด และฉลาดทำ
การบูรณาการการเรียนรู้ต้องไม่ใช่แค่การเชื่อมโยงเนื้อหาระหว่างวิชา แต่เป็นการเชื่อมโยงการเรียนรู้เข้ากับชีวิตจริง เมื่อนักเรียนเห็นความสำคัญและประโยชน์ของสิ่งที่เรียน เด็กนักเรียนก็จะเรียนด้วยความกระตือรือร้นและมีความสุขมากขึ้น
ถึงเวลาแล้วที่สังคมไทยต้องตระหนักว่า การปฏิวัติการศึกษาไม่ใช่หน้าที่ของครูเพียงลำพัง แต่เป็นความรับผิดชอบร่วมกันของทุกภาคส่วน ผู้กำหนดนโยบายต้องกล้าที่จะปลดล็อกกฎระเบียบที่เป็นอุปสรรค ภาคเอกชนต้องร่วมสนับสนุนทรัพยากรและองค์ความรู้ และผู้ปกครองต้องเป็นหุ้นส่วน (Partner) ในการพัฒนาผู้เรียน
สำหรับผู้ที่อยู่ในวิชาชีพครู จงภูมิใจในความเป็นครู เพราะท่านไม่ได้เป็นเพียงผู้สอนหนังสือ แต่เป็นผู้จุดประกายความฝันและสร้างอนาคตของชาติ จงกล้าที่จะเปลี่ยนแปลง กล้าที่จะท้าทายตัวเอง และกล้าที่จะทำในสิ่งที่ถูกต้องเพื่อลูกศิษย์ ส่วนผู้กำหนดนโยบายจงตระหนักว่าการลงทุนในครูคือ การลงทุนในอนาคตของประเทศ นโยบายที่ดีไม่ใช่แค่การเพิ่มภาระงาน แต่ต้องเพิ่มพลังและแรงบันดาลใจให้ครูสามารถทุ่มเทให้กับการสอนได้อย่างเต็มที่
ในโอกาสวันครู 16 มกราคม 2568 ที่กำลังจะมาถึงในสัปดาห์หน้า “สวนดุสิตโพล” มหาวิทยาลัยสวนดุสิต สำรวจความคิดเห็น “ดัชนีครูไทย ปี 2567” จากประชาชนทุกสาขาอาชีพทั่วประเทศ จำนวน 3,089 คน (สำรวจทางออนไลน์และภาคสนาม) ระหว่างวันที่ 16-26 ธันวาคม 2567 ตัวชี้วัด 20 ประเด็นซึ่งสะท้อนถึงความเชื่อมั่นต่อครูไทยทั้งด้านส่วนตัว การพัฒนาตนเอง และการพัฒนาวิชาชีพในรอบปี 2567 ที่ผ่านมา โดยแต่ละตัวชี้วัดคะแนนเต็ม 10 มาร่วมกันลุ้นผลสำรวจดัชนีครูไทยปีที่ผ่านมากันว่าคะแนนจะขึ้นหรือไม่เมื่อเทียบกับปี
ก่อน ๆ กันครับ...
ท้ายนี้ ขอฝากให้คิดว่า “การปฏิวัติการศึกษาไทยไม่ใช่เรื่องของวันพรุ่งนี้ แต่เป็นเรื่องของวันนี้ที่ต้องเริ่มต้นทันที” ทุก ๆ วินาทีที่ผ่านไป คือโอกาสในการเรียนรู้และพัฒนาตนเองของเด็กไทยที่กำลังรอคอยการเปลี่ยนแปลง ขอให้คำขวัญวันครู “เรียนดี มีความสุข” ครูไทยร่วมใจปฏิวัติการศึกษา สร้างเด็กฉลาดรู้ ฉลาดคิด ฉลาดทำ ไม่ใช่เพียงแค่ถ้อยคำที่ดูสวยหรู แต่ขอให้เป็นความจริง(สักที)ที่จะเกิดขึ้นกับระบบการศึกษาไทย!!!