ว่าด้วยประเพณีตักบาตรเทโว

อีก 2 วันก็จะถึงวันออกพรรษา ซึ่งตรงกับวันที่ 17 ตุลาคม  15 ค่ำ เดือน 11 วันออกพรรษา ถือเป็นวันสิ้นสุดการจำพรรษา เป็นวันที่พ้นจากข้อกำหนดทางพระวินัยในช่วงฤดูฝน แต่ตามพระวินัยบัญญัติ พระภิกษุทั้งหลายยังต้องอยู่ในจำพรรษาในคืนวันนั้น อีกคืนหนึ่ง จะไปค้างแรมที่อื่นเลยไม่ได้ ต้องให้ผ่านอรุณเข้าวันใหม่ คือ วันแรม 1 ค่ำ เดือน 11 เสียก่อน

ทั้งนี้ปะะเพณีสำคัญเนื่องในเทศกาลออกพรรษา คือ ประเพณีตักบาตรเทโว ซึ่ง เป็นประเพณีอันเกี่ยวเนื่องกับวันออกพรรษาที่พุทธศาสนิกชนได้ปฏิบัติสืบทอดกันมาช้านาน เพื่อระลึกถึงวันที่พระพุทธเจ้าเสด็จลงมาจากสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ หลังจากพระองค์ประทับจำพรรษาเพื่อเทศนาโปรดพระนางสิริมหามายาที่สิ้นพระชนม์ไปจุติเป็นเทพบุตรอยู่บนสวรรค์ชั้นดุสิต

ตักบาตรเทโว หมายถึง การทำบุญตักบาตร ในวันแรม 1 คํ่า เดือน 11 เนื่องในโอกาสที่พระพุทธเจ้าเสด็จลงจากเทวโลก คำว่า เทโว มาจากคำว่า เทโวโรหณะ (เทวะ+โอโรหะณะ) ซึ่งแปลว่า การเสด็จลงจากเทวโลก
 

ความเป็นมาของการที่พระพุทธเจ้าเสด็จลงจากเทวโลกหรือสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ มีกล่าวไว้ในอรรถกถาขุททกนิกาย ธรรมบท พุทธวรรคว่า ในปีที่ 7 แห่งการบำเพ็ญพุทธกิจ หลังจากที่พระพุทธเจ้าได้แสดงยมกปาฏิหาริย์ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 8 ณ เมืองสาวัตถี พระองค์ทรงระลึกถึงพระคุณของพระพุทธมารดาที่ได้สิ้นพระชนม์หลังจากให้พระประสูติกาลแก่พระองค์ได้เพียง 7 วัน ทรงประสงค์ที่จะตอบแทนพระคุณ จึงได้เสด็จขึ้นไปยังสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ เพื่อแสดธรรมโปรดพระพุทธมารดาซึ่งจุติเป็นเทพบุตรอยู่ ณ สวรรค์ชั้นดุสิต พระพุทธเจ้าได้แสดงพระอภิธรรมปิฎกโปรดพระพุทธมารดาตลอด 3 เดือน ในวันมหาปวารณาพระองค์ได้เสด็จจากเทวโลกหรือสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ลงมายังโลกมนุษย์ ณ เมืองสังกัสสะ แคว้นปัญจาละ โดยทางบันไดแก้ว มีบันไดทองอยู่ด้านขวาที่บรรดาเทพยดาลงมาส่งเสด็จและบันไดเงินอยู่ด้านซ้ายที่บรรดาพรหมติดตามส่งเสด็จพระพุทธเจ้าได้แสดงอภินิหารให้มนุษย์ เทวดา และสัตว์นรกได้เห็นกัน ซึ่งเรียกว่า วันพระพุทธเจ้าเปิดโลกหรือโลกวิวรณปาฏิหาริย์ ประชาชนที่มารอรับเสด็จมีความปีติโสมนัสเป็นอย่างมาก เพราะไม่ได้เฝ้าพระพุทธเจ้ามาเป็นเวลานานถึง 3 เดือน จึงได้ถวายอาหารบิณฑบาตแด่พระองค์และพระสาวก แต่ประชาชนมีเป็นจำนวนมาก ทำให้ไม่สามารถเข้าถึงพระองค์ได้ แต่ด้วยพระพุทธานุภาพทำให้อาหารที่ประชาชนใส่บาตรลอยลงสู่บาตรของพระองค์และพระสาวกทั้งสิ้น ดังนั้น เพื่อระลึกถึงวันที่พระพุทธเจ้าเสด็จจากสวรรค์ชั้นดาวดึงส์หรือเทวโลกมาสู่โลกมนุษย์ พุทธศาสนิกชนจึงได้จัดพิธีตักบาตรขึ้นเรียกว่า ตักบาตรเทโวโรหณะหรือเรียกย่อ ๆ ว่า ตักบาตรเทโว (ที่มา:กรมส่งเสริมวัฒนธรรม)