รศ.ดร.สุขุม เฉลยทรัพย์
ที่ปรึกษาสวนดุสิตโพล มหาวิทยาลัยสวนดุสิต
การเปิดตัวเครื่องมือปัญญาประดิษฐ์เชิงสร้างสรรค์ หรือ Generative AI (Gen AI) เช่น ChatGPT จุดประกายให้เกิดการเปลี่ยนแปลงครั้งประวัติศาสตร์สำคัญของโลกทั้งวิธีการดำเนินงานและการมีส่วนร่วมกับเทคโนโลยี สำหรับในแวดวงการศึกษานั้น มหาวิทยาลัยต่างพากันให้ความสนใจ ปรับตัว เรียนรู้ และลงทุนด้านปัญญาประดิษฐ์ที่เพิ่มสูงขึ้น จนกลายเป็นปรากฏการณ์ "ยุคตื่น AI" หรือ “AI Rush”
ยุคตื่น AI เปรียบเสมือนกับยุคตื่นทอง “Gold Rush” ในสหรัฐอเมริกาที่มีการค้นพบทองครั้งแรกที่แคลิฟอร์เนียเมี่อ ค.ศ. 1848 (2391) จนเกิดปรากฏการณ์ผู้คนประมาณ 3 แสนคนทั้งจากในสหรัฐอเมริกาและต่างประเทศเดินทางมาขุดทอง ทำให้เกิดเมืองใหม่ “ซานฟรานซิสโก” และการพัฒนาการคมนาคมขนส่งทั้งทางเรือและทางรถไฟ สำหรับการตื่น AI ในยุคนี้ ส่งผลให้เกิดการเร่งพัฒนา AI ที่สะท้อนให้เห็นถึงช่วงเวลาแห่งการเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยีที่คล้ายกับการเร่งพัฒนาครั้งประวัติศาสตร์ ซึ่งมีลักษณะเด่นคือ นวัตกรรมที่เติบโตแบบก้าวกระโดดและสร้างโอกาสใหม่ทางเศรษฐกิจ แล้วนักศึกษามหาวิทยาลัยมีทัศนคติหรือมุมมองต่อ AI/Gen AI อย่างไร? และนำไปใช้ทำอะไรกันบ้าง?
ญี่ปุ่น (https://www.nippon.com/en/japan-data/h01946/) - National Federation of University Co-operative Associations ดำเนินการสำรวจออนไลน์เกี่ยวกับไลฟ์สไตล์ของนักศึกษาระดับปริญญาตรีในมหาวิทยาลัยรัฐและเอกชนของญี่ปุ่น 31 แห่ง ระหว่างเดือนตุลาคมและพฤศจิกายน 2023 (2566) โดยมีผู้ตอบแบบสำรวจ 9,873 คน พบว่านักศึกษามหาวิทยาลัยในญี่ปุ่น “ครึ่งหนึ่ง” เคยใช้ ChatGPT หรือ Gen AI รูปแบบอื่น ๆ เมื่อเจาะลึกลงไปยังพบว่านักศึกษา ร้อยละ 28.9 "ใช้เป็นประจำ" และร้อยละ 17.8 "เคยใช้ แต่ในตอนนี้ไม่ได้ใช้" ซึ่งหมายความว่าโดยรวมแล้ว ร้อยละ 46.7 เคยใช้ Gen AI และอีกร้อยละ 28.2 บอกว่า "ไม่เคยใช้แต่ต้องการใช้ในอนาคต" คำตอบที่ได้จากนักศึกษามหาวิทยาลัยในญี่ปุ่นสะท้อนชัดเจนถึงแนวโน้มในอนาคตว่าการใช้ Gen AI จะเพิ่มสูงมากขึ้นเรื่อย ๆ
เมื่อถามนักศึกษามหาวิทยาลัยในญี่ปุ่นถึงวัตถุประสงค์การใช้ Gen AI ซึ่งอาจมีคำตอบได้หลายแบบ ปรากฏว่าเหตุผลในการใช้ 3 อันดับแรก ได้แก่ “เป็นข้อมูลอ้างอิงในการเขียนเอกสาร/รายงาน” (“Reference for writing papers/reports”) ร้อยละ 22.1 “ช่วยแปล/เรียบเรียงภาษาต่างประเทศ” (“translation/foreign language composition”) ร้อยละ 12.1 และ “ขอคำแนะนำ/เป็น คู่สนทนา” ร้อยละ 11% (“for advice/as a chat partner”)
สหราชอาณาจักร (https://www.preprints.org/manuscript/202405.1158/v1) - Abayomi Arowosegbe, Jaber S. Alqahtan และ Tope Oyelade สำรวจแบบตัดขวางเชิงคาดการณ์ของนักศึกษามหาวิทยาลัยในสหราชอาณาจักร (UK) เกี่ยวกับการใช้ AI/Gen AI โดยมีนักศึกษาตอบแบบสำรวจ 136 คน ระหว่างเดือนมกราคมถึงเมษายน 2024 (2567) พบว่า ร้อยละ 61 ของนักศึกษาตระหนักถึงการใช้ AI/Gen AI ในแวดวงวิชาการ นักศึกษาร้อยละ 52 มีประสบการณ์การใช้ AI/Gen AI โดยใช้เพื่อแก้ไขไวยากรณ์และสร้างไอเดียมากที่สุด และร้อยละ 56 เห็นด้วยว่า AI/Gen AI ช่วยสร้างความได้เปรียบในด้านวิชาการ โดยร้อยละ 40 มีความคิดเห็นเชิงบวกเกี่ยวกับการใช้งานในแวดวงวิชาการด้วย
นอกจากนี้ นักศึกษาร้อยละ 83 เชื่อว่าการใช้งาน AI/Gen AI จะเพิ่มมากขึ้นในแวดวงวิชาการ โดยมากกว่าครึ่งหนึ่งเห็นด้วยว่าควรนำ AI/Gen AI เข้ามาใช้ในการเรียนรู้ สำหรับความกังวลอันดับต้น ๆ ของนักศึกษามหาวิทยาลัยในสหราชอาณาจักรต่อการใช้ AI/Gen AI พบว่า นักศึกษาร้อยละ 33 กังวลมากที่สุดคือ เรื่องการลอกเลียนแบบผลงานทางวิชาการ (Plagiarism) รองลงมาคือ ปัญหาความเป็นส่วนตัว (Privacy issues) ร้อยละ 14 และมหาวิทยาลัยยังไม่มีความชัดเจนในการใช้งาน (Lack of clarity by the university) ร้อยละ 13
ผลจากการสำรวจความคิดเห็นของนักศึกษามหาวิทยาลัยเกี่ยวกับทัศนคติหรือมุมมองและการใช้ AI/GenAI จากนักศึกษาตัวแทนทั้งในฝั่งยุโรป (สหราชอาณาจักร) และเอเชีย (ญี่ปุ่น) จะเห็นว่าสอดคล้องเป็นไปในทิศทางเดียวกัน โดยนักศึกษาส่วนใหญ่ให้การยอมรับและสามารถผสมผสาน AI/Gen AI เข้ากับประสบการณ์การเรียนรู้ โดยลักษณะการใช้ AI/Gen AI ของนักศึกษามหาวิทยาลัย เช่น ติวเตอร์ส่วนตัว ช่วยทำวิจัย ช่วยแปล และสร้างเนื้อหา นอกจากนี้ นักศึกษายังมองว่า AI/GenAI เป็นโค้ชดิจิทัล (Digital Coach) ที่มีคุณค่าและเข้าถึงได้ตลอดเวลา ต่างจากการเข้าพบอาจารย์ที่หลายครั้งต้องนัดล่วงหน้าและรู้สึกกลัว ซึ่งนอกจากเป็น AI/GenAI จะทำหน้าที่เป็น “เพื่อนสนับสนุนทางเป็นวิชาการ” แล้ว นักศึกษายังใช้เพื่อความบันเทิง/พักผ่อนด้วย เช่น แต่งนิยาย แต่งกลอน เขียนโค้ดสร้างเกม วาดรูปเหนือจินตนาการ ทำให้ส่งผลดีต่ออารมณ์และการพัฒนาทักษะด้านอื่น ๆ ของนักศึกษา
ประโยชน์ของ AI/Gen AI ต่อนักศึกษานั้นมีมากมาย...และเพื่อเป็นการส่งเสริมการใช้ AI/Gen AI เชิงสร้างสรรค์ มหาวิทยาลัยจำเป็นต้องลงทุนใน AI/Gen AI เพื่อให้นักศึกษาได้ใช้ในการเรียนรู้หรือการศึกษา และช่วยเตรียมนักศึกษาให้พร้อมสำหรับโลกอนาคต มหาวิทยาลัยต้องใช้ศักยภาพของ AI/Gen AI เพื่อส่งเสริมสภาพแวดล้อมการเรียนรู้บนความท้าทายใหม่นี้ พร้อม ๆ กับการมีนโยบายรองรับที่ชัดเจน เพื่อให้มหาวิทยาลัยก้าวข้ามความท้าทายใหม่และสร้างประวัติหน้าใหม่ในยุคตื่น AI ที่ปราศจากความตื่นกลัวครับ...
มาตบท้าย AI ในมหาวิทยาลัยไทยที่ขับเคลื่อนตอบโจทย์นักศึกษา...ดังเช่น จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยได้บอกรับเป็นเพื่อนกับ AI/Gen AI ไปแล้วเมื่อ 15 กรกฎาคมที่ผ่านมา ตามมาติด ๆ ห่างกันเพียงหนึ่งเดือน มหาวิทยาลัยสวนดุสิตก็บอกรับเป็นเพื่อนด้วยเมื่อ 15 สิงหาคม ผลตอบรับดีตามคาด เกิดประโยชน์กับนักศึกษาทั้งเชิงวิชาการและบันเทิง และที่สำคัญเป็นการฝึกความกล้า ไม่กลัวที่จะท้าทายและทดลองทำงานบนกระบวนการหรือวิธีการใหม่ด้วยเครื่องมือใหม่ ๆ กันครับ