ยุทธศาสตร์ประเทศไทย 4.0 กำลังก้าวเดินไปข้างหน้า แต่เดินไปอย่างเป๋ ๆ
การมุ่งสร้างให้สังคมไทยเป็น ดิจิทอล อีโคโนมี ทางด้านวัตถุนั้น มันเป็นไปได้ ความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีดิจิทอลนั้นทำได้ แต่ความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีดิจิทอลทางภาคการเงินและอุตสาหกรรมบางส่วน ไม่ใช่เงื่อนไขหลักที่จะดึงให้สังคมไทยไปถึงสังคมประเทศพัฒนาแล้ว พ้นจากสภาพประเทศกำลังพัฒนา
ปัจจุบันนี้พลเมืองไทยก็แบ่งแยกเป็นสองภาคส่วนที่ต่างกันมากมหาศาลอยู่แล้ว
พลเมืองที่พร้อมจะกระโดดไปสูงสังคมอุตสาหกรรมยุค 4.0 นั้นก็มีอยู่ส่วนหนึ่ง คือกลุ่มที่มีโอกาสดีทางด้านการศึกษาและการประกอบอาชีพยุคใหม่ แต่กลุ่มนี้ที่มีความคิดจิตสำนึกพร้อมสร้างสังคมใหม่ ก็มีเพียงไม่มาก
หลายท่านอาจมองว่า ชนชั้นกลางมีความพร้อมสำหรับสังคมยุค 4.0 แต่เมื่อมองภาวะรุปธรรมแล้วก็ยังน่าสงสัยอยู่
ข้าราชการและครอบครัวก็เป็นพลเมืองไทยหลายล้านคน ลองตรวจสอบกันหน่อยว่า ระบบความคิดของคนกลุ่มนี้ก้าวหน้าพร้อมสำหรับสังคมใหม่ยุค 4.0 หรือไม่
ระบบความคิดของคนไทยชนชั้นกลางระดับกลางขึ้นมาจนถึงคนระดับสูง โดยเฉพาะชนั้นสูงที่มีสิทธิ์เข้าบริหารอำนาจรัฐ ถ้าพูดกันตรง ๆ แล้ว ก็ยังคงวนเวียนอยู่ในระบอบอุปถัมภ์พึ่งพิง ระบบเส้นสายอภิสิทธิ์ ระบบพวกพ้อง อันเป็นรากฐานทางปัญหาโครงสร้างสังคมที่เป็นต้นตอสร้างความเหลื่อมล้ำในสังคมไทย
พูดตรง ๆ ก็คือ ระบบคิดของคนไทยส่วนใหญ่ยังคงยึดมั่นกับ “การเป็นเจ้าคนนายคน”
การก้าวไปสู่ประเทศไทย 4.0 จะบรรลุได้อย่างไร หากแก้ปัญหาความเหลื่อมล้ำทางเศรษฐกิจและสิทธิไม่สำเร็จ
การสร้างประเทศไทย 4.0 ให้บรรลุจริงแท้ มิใช่การมีเทคโนโลยีดิจิทอลเท่านั้น แต่จะต้องปรับแก้ “ชิบ” ในสมองพลเมืองไทยเสียก่อน
ชนชั้นกลางระดับกลางขึ้นไป ซึ่งมีอยู่ไม่ถึงหนึ่งในสามของจำนวนพลเมืองไทย อาจจะก้าวสู่ภาวะ ยุค 4.0 ในแวดวงของตนได้
แต่พลเมืองไทยจำนวนมหาศาล ที่ด้อยโอกาส พวกเขาจะต้องเผชิญกับอะไร
พวกเขาอาจจะยังต้องอยู่อย่างเหลื่อมล้ำ เหมือนพลเมืองชั้นสองตลอดไปในอนาคต ถ้าการดำเนินยุทธศาสตร์ในขณะนี้ไม่สมบูรณ์ หรือกระทั่งผิดพลาด
เรามิได้คัดค้านยุทธศาสตร์ประเทศไทย 4.0 แต่เราเห็นด้านที่ไม่สมบูรณ์ เห็นด้านที่ถูกละเลย
ยุทธศาสตร์แห่งการพัฒนา การปฏิรูปสังคมไทย เขียนออกมาเป็นหลักการที่ดูดีทั้งนั้น แต่แล้วทำไม การปฏิรูปที่ใฝ่หากันมันไม่ก้าวหน้าเลย
นั่นก็เพราะ ยังทำการปรับปรุงปฏิรูประบบความคิดของคนไทยส่วนใหญ่ไม่ได้
ประเด็นนี้จำเป็นต้องยกระดับความสำคัญเป้นวาระแห่งชาติ
เพราะถ้าไม่ผ่านด่านนี้ ก็คงไปถึงระดับสังคมพัฒนาแล้วไม่ได้