หากยังจำกันได้ หลังการรัฐประหารของ คสช. ไม่นาน คสช.หยิบยกปัญหาหนึ่งขึ้นมาจัดการเป็นปัญหาแรก ๆ นั่นคือเรื่อง “ขยะในเมือง” ปัญหาของขยะนั้นเป็นวิกฤติไม่น้อยกว่าปัญหานักการเมือง !
ในปี 2556 กรมควบคุมมลพิษสำรวจปริมาณขยะมูลฝอยทั่วประเทศจากองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นจำนวน 7,782 แห่ง พบว่า ประเทศไทยมีปริมาณขยะมูลฝอยรวม 26.77 ล้านตัน เพิ่มขึ้นจากปีที่แล้ว 2 ล้านตัน โดยขยะมูลฝอยร้อยละ 46 มาจากองค์กรบริหารส่วนตำบล(อบต.) ร้อยละ 38 มาจากเทศบาล และร้อยละ 16 มาจากกรุงเทพฯ
จากขยะมูลฝอยปริมาณ 26.77 ล้านตัน แบ่งเป็นปริมาณขยะมูลฝอยที่ถูกนำไปกำจัดแบบถูกต้อง จำนวน 7.2 ล้านตัน (ร้อยละ 27) ปริมาณขยะมูลฝอยที่กำจัดแบบไม่ถูกต้อง 6.9 ล้านตัน (ร้อยละ 26) ปริมาณขยะมูลฝอยที่ไม่ได้เก็บขนทำให้ตกค้างในพื้นที่ 7.6 ล้านตัน (ร้อยละ 28) และปริมาณขยะมูลฝอยที่นำกลับมาใช้ประโยชน์ใหม่ 5.1 ล้านตัน (ร้อยละ 19)
ปัจจุบันประเทศไทยมีสถานที่กำจัดขยะมูลฝอยรวม 2,490 แห่ง แต่เป็นสถานที่กำจัดขยะมูลฝอยแบบถูกต้องเพียง 466 แห่งเท่านั้นหรือคิดเป็นร้อยละ 19 ส่วนที่เหลืออีกร้อยละ 81 นั้นเป็นสถานที่กำจัดขยะมูลฝอยไม่แบบถูกต้อง เช่น เทกองกลางแจ้ง เผาในที่โล่ง ลักลอบทิ้ง ฯลฯดังนั้นในปี 2556 ประเทศไทยจึงมีขยะมูลฝอยสะสม 19.9 ล้านตัน ซึ่งมีขนาดใหญ่เท่ากับ “ตึกใบหยก 2” จำนวน 103 ตึกเรียงต่อกัน
จากการสำรวจของกรมควบคุมมลพิษพบว่า ทุกจังหวัดของไทยมีปัญหาวิกฤติเรื่องการจัดการขยะมูลฝอย โดย 20 อันดับแรกที่มีปัญหามากที่สุด ได้แก่ สงขลา สมุทรปราการ กาญจนบุรี นครศรีธรรมราช สุราษฎร์ธานี ราชบุรี เพชรบุรี แพร่ ปราจีนบุรี พระนครศรีอยุธยา ระนอง นครพนม ปัตตานี ฉะเชิงเทรา ร้อยเอ็ด ลพบุรี อ่างทอง ขอนแก่น บุรีรัมย์ และชุมพร ตามลำดับ
สรุปว่า “ขยะ” เป็นปัญหาระดับชาติ ที่พลเมืองไทยละเลย ตัวอย่างน้ำท่วม กทม. เมื่อฝนตกลงมาไม่นานนั้น ปัจจัยส่วนหนึ่งเกิดจากขยะที่อุดตันท่อระบายน้ำ
การแก้ปัญหาระดับชาตินั้น จะอาศัยกำลังนักการเมืองและหน่วยงานรัฐแต่เพียงฝ่ายเดียว สำเร็จได้ยาก หรือแทบจะยืนยันได้ว่าไม่มีทางสำเร็จ
ไม่ต้องมองถึงขั้นเรื่องใหญ่ยิ่งอย่าง “การปฏิรูปประเทศ” ก็ได้ เอาแค่เรื่องระดับเล็ก เช่น ปัญหา “ขยะในชุมชน” ปัญหา “พิษภัยจากพืชและสัตว์พันธุ์ต่างถิ่น” ฯลฯ ก็จำเป็นต้องปลุกพลังมวลชนให้ตื่นตัว ลุกขึ้นมาช่วยกันแก้ไขคนละไม้คนละมือ ไม่อย่างนั้นก็จะต้องผจญกับปัญหานั้นรุนแรงขึ้นเรื่อย ๆ
สำหรับเรื่อง “ปฏิรูปประเทศ” นั้นมันใหญ่โตจนดูน่าท้อแท้ แต่ถ้าเรามาพิจารณาหาทางแก้ปัญหาระดับรอง ๆ ลงมา เราอาจจะพบวิถีทางแก้ปัญหาก็ได้