เรื่องนก : ศัตรูของเทศบาล

ทองแถม นาถจำนง เมื่อหลายปีก่อน รัฐมีนโยบายเรื่องย้ายคนไร้ที่อยู่ และย้ายนกพิราบ ออกจากสนามหลวง เรื่อง “คน” นั้นทำได้เพราะล้อมรั่วสนามหลวง คนจรจัดจึงย้านที่นอนมานอนริมถนนราชดำเนินกัน เรื่องคนจรจัดนั้น ตราบใดที่ยังไม่มีการปฏิรูปเศรษฐกิจสังคมไทยอย่างขนานใหญ่ ก็ไม่มีทางแก้ปัญหาคนไร้ที่อยู่ได้สำเร็จ สำหรับเรื่องนกนั้น กทม.น่าจะแอบจับไปเรื่อย ๆ ค่อย ๆ ลดจำนวน “พลนก” ไป ไม่ต้องประกาศเป็นศึกใหญ่ศึกโตก็ได้ นกพิราบ นกเขา พวกเขาปรับตัวให้เป็น “นกเมือง”ไปเรียบร้อยแล้ว เพราะในเมืองมีอาหารให้พวกเขากินมากมาย ก็เศษอาหารจากคนนี่แหละ เป็นอาหารอย่างดีของพวกนกเหล่านี้ พวกกระแต กระรอก ก็ปรับตัวอาศัยอยู่ทางฝั่งธนบุรีได้สบาย ๆ นะครับ ที่บ้านผมตอนกลางวันมีนกพิราบ นกเขา มาอยู่เต็มไปหมด มีกระรอกหลายตัว เพราะมันรู้ว่ามีอาหารกิน นานมาแล้ว สมัยข้าพเจ้ายังเด็ก เทศบาลจังหวัดพระนครสมัยก่อนโน้น คิดกำจัดนกนางแอ่นออกจากถนนเยาวราช สมัยก่อนโน้นพอถึงหน้าหนาว นกนางแอ่นมันบินหนีความหนาวมาเกาะสายไฟฟ้าถนนเยาวราชเต็มพรืดไปหมด เกาะแล้วมันก็ขี้ ขี้รดถนนเยาวราชจนขาวโพลนเลยทีเดียว เมื่อ พ.ศ 2507 เทศบาลพระนครบอกว่านกนางแอ่นสร้างความเดือดร้อน ต้องกำจัด พลตรี ม.ร.ว คึกฤทธิ์ ปราโมช ท่านเลยพูดวิจารณ์ในรายการ “เพื่อนนอน” มีเนื้อความบางตอนดังนี้ "....ความจริงนกนางแอ่นที่มาเกาะถนนเยาวราชนี้ มันมิได้เพิ่งมาเกาะปีนี้ มันได้เกาะมาก่อนสร้างกรุงเทพ และก่อนที่จะมีเทศบาลเสียอีก ความจริงมันเกาะมาทุก ๆ ปีตลอด ตั้งแต่มีนกนางแอ่นซึ่งจะเป็นกี่หมื่นกี่แสนปีแล้วผมไม่ทราบ นกนางแอ่นเหล่านี้เป็นนกที่บินข้ามทวีป.... ในการบินข้ามทวีปผ่านประเทศต่าง ๆ นี้ นกนางแอ่นมันก็มีที่ที่จะพักนอนของมัน มันก็เหมือนสายการบินนั่นแหละครับ บินหมดแรงแล้วมันจะต้องลงนอน มันจะต้องมีที่พัก ความจริงมันอาจจะมาเกาะที่ถนนเยาวราชมาตั้งแต่ถนนเยาวราชยังไม่เป็นบ้านเป็นเมือง เป็นพุ่มเป็นป่าตามสภาพธรรมชาติก่อนที่จะมีคนมาอยู่ เสร็จแล้วมีคนมาอยู่กลายเป็นเรือกเป็นสวนขึ้น มันก็คงจะเกาะอยู่ต่อมา จนในที่สุดเยาวราชกลายเป็นถนนในพระมหานคร มีแต่ตึกรามบ้านช่อง สายไฟฟ้า สายโทรศัพท์ และไฟก็สว่างอย่างกับกลางวันจนตลอดรุ่ง นกนางแอ่นมันก็ยังจับอยู่ ที่เป็นเช่นนี้ เพราะมันไม่เห็นแปลกประหลาดอะไร ถือว่าเป็นเรื่องของนกนางแอ่น มันมีธุรกิจมีหน้าที่ของมันที่จะต้องหนีหนาวจากโซนเหนือไปสู่โซนใต้ หากินรักษาชีวิตของมันเรื่อยไป และเมื่อหมดหนาวแล้ว มันก็มีหน้าที่ที่จะต้องบินกลับไปสู่โซนเหนือ คือโซนหนาวแล้วก็วางไข่ของมันต่อไป.......... ความจริงก็น่าอัศจรรย์อยู่ ที่เทศบาลเพิ่งจะมาสังเกตเห็นนกนางแอ่นในปีนี้ ............. ผมก็อยากจะพูดเสียอีกทางว่า เทศบาลยุคนี้ออกจะพยายามทำหน้าที่ดีมากทีเดียว คือว่าอุตส่าห์ไปสนใจกับนกนางแอ่น ซึ่งมันถ่ายมูลลงมาเปรอะเปื้อนถนนของท่าน ท่านก็เดือดร้อนในฐานะที่เป็นเทศบาล และเมื่อเดือดร้อนแล้วก็หาทางกำจัด..... ถ้าเทศบาลจะมัวมาคิดกำจัดนกนางแอ่นเหล่านี้แล้ว ผมคิดว่าจะเสียเวล่ำเวลาในทางที่เปล่าประโยชน์อย่างมากมายเหลือเกิน เพราะจะฆ่ามันเท่าไหร่ก็ฆ่าไม่หมด นกมันก็ไม่ได้เกิดในเมืองไทย อย่างที่ผมได้กล่าวแล้ว มันไปวางไข่ในโซนหนาว ถ้าจะไปกำจัดนกเหล่านี้ ก็ต้องไปกำจัดตั้งแต่เกิด คอยดูอย่าให้มันเกิดมาได้ ทำได้อย่างนี้ละก็ พอมีหวัง แต่ถ้ามันอยู่ในประเทศภาคเหนือ หรือว่าในไซบีเรีย เทศบาลนครกรุงเทพ เราก็เห็นจะไม่มีอำนาจไปทำลายไข่ ทำร้ายมันได้ มันก็เกิดของมันตามเรื่อง และเมื่อมันเกิดของมันแล้ว มันก็จะต้องผ่านมา เทศบาลจะฆ่ามัน ๆ ก็ตายกันไป ตัวที่ยังไม่ตายมันก็มาจับอีก เป็นอันว่าบาป ก็บาป ผลประโยชน์ก็ไม่เกิด นกนางแอ่นมันก็จะยังจับอยู่นั่นเอง ขี้รดถนนเยาวราชอยู่เรื่อยไป นี่ก็เป็นเรื่องที่ไม่มีทางจะทำสำเร็จได้ การกระทำใด ๆ ก็ตามซึ่งเป็นการเอาหัวชนฝา ทำไปแล้วไม่มีผลอะไรเกิดขึ้นนั้น ผมก็ไม่อยากให้คนรัก ๆ ชอบ ๆ กัน เช่นเทศบาลนครกรุงเทพ ต้องไปทำให้มันหมดเปลืองเวล่ำเวลาเปล่า ๆ” ( “เพื่อนนอน” 16 กุมภาพันธ์ 2507)