การเคลื่อนไหวของสังคมในการเรียกร้องสิทธิและเสรีภาพเกิดขึ้นในห้วงเวลานี้ ภาพของการชูสัญลักษณ์ 3 นิ้ว แพร่ลึกลงไปในระดับโรงเรียนมัธยมศึกษาต่างๆ สถานการณ์ดังกล่าวนี้ ชวนให้ย้อนหวนถึงความเข้าใจที่มีต่อสิทธิและเสรีภาพ ในระบอบประชาธิปไตย “สยามรัฐ” ขอนำบทสัมภาษณ์บางช่วงบางตอนของ ท่านพุทธทาส ภิกขุ จากรายการขอคิดด้วยคน ดำเนินรายการโดย เจิมศักดิ์ ปิ่นทอง และ สุลักษณ์ ศิวรักษ์ เผยแพร่ทาง Youtube โดยผู้ใช้ชื่อ Gamoman99 เมื่อวันที่ 6กันยายน 2560 เรื่อง พุทธทาส การเมือง รายการขอคิดด้วยคน มานำเสนอดังนี้ -ในความหมายของคำว่าประชาธิปไตย ประโยชน์ของประชาชนเป็นใหญ่ ไม่ใช่ประชาชนเป็นนาย ถ้าประชาชนเป็นใหญ่ มันก็ทำเพื่อประชาชน โดยประชาชน ประโยชน์ที่ถูกต้องของประชาชนทั้งหมดเป็นใหญ่ สังคมนิยมก็เหมือนกัน ไม่ให้เห็นแก่สังคม แต่เห็นแก่ประโยชน์ของสังคม จึงจะเป็นสังคมนิยม -ประโยชน์ของประชาชนเป็นใหญ่ไม่ใช่โดยประชาชน อาจจะโดยคนอื่นก็ได้ โดยคนอื่นก็ได้ แต่ต้องให้ประชาชนได้รับประโยชน์เต็ม อย่างนั้นจึงจะเป็นประชาธิปไตย ให้ประชาชนเป็นใหญ่นั้น มันไม่แน่ ประชาชนบ้าบอก็ได้ ของประชาชน โดยประชาชน ถ้าประชาชนเห็นแก่ตัวแล้วฉิบหายหมด -โลกาธิปไตย ต้องเป็นธรรมาธิปไตยถึงจะถูกต้องใช่หรือไม่ โลกาธิปไตย นั่นแหละคือประชาธิปไตย มันมีอัตตาธิปไตย คนแต่ละคน มันมีโลกาธิปไตย คือประชาชน แต่โลกาธิปไตยก็ยังดีกว่าอัตตาธิปไตย แต่ธรรมาธิปไตยดีที่สุด เห็นแก่ธรรม เห็นแก่ความถูกต้อง -อันนี้หรือเปล่า ที่อาจารย์พยายามพูดถึงธรรมิกสังคมนิยม ธรรมาธิปไตยเป็นหลัก คือธรรมะเป็นใหญ่ ประโยชน์ของสังคมทั้งหมด เกิดโดยธรรม ถูกต้อง ธรรมเป็น ใหญ่จึงเกิดประโยชน์แก่สังคม -แล้วทำไมต้องสังคมนิยม เป็นฝ่ายซ้ายไปเลย นี่มันเพิ่งว่ากันทีหลัง สังคมนิยมเป็นของธรรมชาติ เจตนารมณ์ของธรรมชาติ มีลักษณะเป็นสังคมนิยม ของทั้งหมู่ ทั้งคณะเป็นใหญ่ สังฆาธิปไตยนี่ก็ธรรมิกสังคมนิยม -สงฆ์ในที่นี้จะใช้ฆราวาสด้วยหรือเปล่า แล้วแต่จะใช้กรณีไหน ถ้ากรณีโดยทั้งหมดก็พุทธบรัษัท 4 ถ้าในกรณีเฉพาะก็บรรพชิต และถ้าในกรณีละเอียดยิ่งขึ้นไปอีกก็เฉพาะพระอริยเจ้า -พระธรรมดาเป็นสมมติสงฆ์เท่านั้น แต่ถ้าเอาความหมายใหญ่กว่านั้นก็พุทธบริษัททั้งหมด เป็นสงฆ์ หรือคณะสงฆ์ พุทธบริษัท แล้วแต่เรากำลังพูดกันในระดับไหน ในความหมายไหน -ธรรมิกสังคมตัวนี้ ที่อาจารย์บอกคล้ายๆกับสังฆาธิปไตย หมายความว่าหมู่เป็นใหญ่ มุ่งความถูกต้องแล้วมีรายละเอียดอะไรมากกว่านี้อีก ไม่มี แต่ขอให้ประโยชน์เป็นของสงฆ์ อย่าเป็นของบุคคล (ยังมีเนื้อหาที่น่าสนใจขอยกไปฉบับหน้า)