ในช่วงที่สังคมเผชิญกับภัยพิบัติหรือวิกฤตการณ์ต่าง ๆ พลังแห่งความเมตตาและจิตศรัทธาของคนไทยได้หลั่งไหลออกมาเสมอ การบริจาคเงินผ่านมูลนิธิหรือองค์กรสาธารณกุศลจึงเป็นสะพานเชื่อมความช่วยเหลือไปสู่ผู้เดือดร้อนอย่างรวดเร็วและมีประสิทธิภาพ ทว่าในมิติทางกฎหมาย มูลนิธิคือ "นิติบุคคล" ที่ดำเนินการด้วยทรัพย์สินของผู้บริจาค การให้เงินจึงไม่ใช่แค่เรื่องของความรู้สึก แต่ต้องผูกโยงกับความรับผิดชอบและความโปร่งใสภายใต้กฎหมายด้วยสิ่งแรกที่ต้องทำความเข้าใจคือสถานะของเงินบริจาค
ตามหลักกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ การบริจาคจัดเป็น "การให้โดยเสน่หา" ซึ่งโดยหลักแล้ว ผู้บริจาคจะไม่สามารถเรียกเงินคืนได้ เพราะถือว่าเงินได้ตกเป็นทรัพย์สินขององค์กรนิติบุคคลนั้น ๆ ทันทีที่โอน นี่คือเหตุผลสำคัญว่าทำไมประชาชนจึงต้องใช้ "สติ" ในการตรวจสอบอย่างถี่ถ้วนก่อนตัดสินใจให้อย่างไรก็ตาม หลักการนี้มีข้อยกเว้นที่ถือเป็นเกราะป้องกันผู้บริจาค หากมีหลักฐานชัดเจนว่า มูลนิธิหรือองค์กรนั้น "ใช้เงินบริจาคผิดวัตถุประสงค์" ที่ได้จดทะเบียนไว้กับทางราชการ เช่น นำเงินไปใช้เพื่อประโยชน์ส่วนตัวของกรรมการหรือกิจกรรมที่ไม่ใช่การกุศล ประชาชนในฐานะผู้มีส่วนได้เสียมีสิทธิทางกฎหมายที่จะฟ้องร้องเรียกเงินคืน หรือแจ้งให้หน่วยงานรัฐเข้าตรวจสอบและดำเนินการเอาผิดได้ นี่คืออำนาจและสิทธิที่ผู้บริจาคไม่ควรมองข้าม
เพื่อให้การบริจาคเกิดความมั่นใจและปลอดภัยสูงสุด ประชาชนควรตรวจสอบความชอบด้วยกฎหมายของผู้รับบริจาค สิ่งสำคัญที่สุดคือการตรวจสอบว่าองค์กรที่รับบริจาคนั้นเป็น "มูลนิธิ" หรือ "สมาคม" ที่จดทะเบียนเป็นนิติบุคคลอย่างถูกต้องภายใต้การกำกับดูแลของ กรมการปกครอง (กระทรวงมหาดไทย) หรือไม่ มูลนิธิที่น่าเชื่อถือส่วนใหญ่มักจะขึ้นทะเบียนเป็น "สถานสาธารณกุศล" ที่สามารถออกใบเสร็จเพื่อลดหย่อนภาษีกับ กรมสรรพากร ได้ด้วย การตรวจสอบรายชื่อในฐานข้อมูลของหน่วยงานรัฐเหล่านี้จึงเป็นเครื่องมือยืนยันความชอบธรรมที่ดีที่สุด
ในขณะที่มิจฉาชีพมักใช้ "ภาพจริง" ของเหตุการณ์วิกฤต หรือ "ชื่อเสียง" ของดารา/บุคคลดัง มาสร้างความน่าเชื่อถือเพื่อหลอกลวงให้โอนเข้าบัญชีส่วนตัว เราทุกคนจึงต้องตระหนักว่าความรวดเร็วในการช่วยเหลือต้องมาพร้อมกับความรอบคอบในการตรวจสอบ อย่าปล่อยให้ความปรารถนาดีของเราถูกนำไปใช้ในทางที่ผิด การให้คือสิ่งที่ดีงาม แต่การให้ที่ยั่งยืนและปลอดภัย ต้องมาจากการบริจาคด้วย "ศรัทธา" และ "สติ" อย่างแท้จริง
#บริจาคด้วยสติ #กฎหมายเงินบริจาค #มูลนิธิ #เช็กก่อนโอน #ทำบุญ #มิจฉาชีพ