ความเป็นมาของการประกาศให้วันที่ 10 พฤษภาคมของทุกปี เป็น “วันป่าชายเลนแห่งชาติ
นายวราวุธ ศิลปอาชา รัฐมนตรีว่าการกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เปิดเผยความเป็นมาของการประกาศให้วันที่ 10 พฤษภาคมของทุกปี เป็น “วันป่าชายเลนแห่งชาติว่า สืบเนื่องจากเมื่อวันที่ 10 พฤษภาคม 2534 พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ได้มีพระราชดำรัสเกี่ยวกับป่าชายเลนเป็นครั้งแรกในพระราชพิธีแรกนาขวัญหว่านข้าว บริเวณสวนจิตรลดา ความว่า “...ป่าชายเลนมีประโยชน์ต่อระบบนิเวศของพื้นที่ชายฝั่งทะเลและอ่าวไทย แต่ปัจจุบันป่าชายเลนของไทยเรากำลังถูกบุกรุกและถูกทำลายลงไปโดยผู้แสวงหาผลประโยชน์ส่วนตน โดยเฉพาะต้นโกงกางเป็นไม้ป่าชายเลนที่แปลกขยายพันธุ์ค่อนข้างยาก เพราะต้องอาศัยระบบน้ำขึ้นลงในการเติบโตด้วย จึงขอให้ส่วนกลางที่เกี่ยวข้อง คือ กรมป่าไม้ กรมประมง กรมชลประทาน และกรมอุทกศาสตร์ ร่วมกันหาพื้นที่ที่เหมาะสมในการทดลองขยายพันธุ์โกงกางและปลูกสร้างป่าชายเลนกันต่อไป...”
พระราชดำริ และพระราชกรณียกิจ ของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ที่เกี่ยวกับคุณประโยชน์และความสำคัญของป่าชายเลน ส่งผลทำให้หน่วยงานที่รับผิดชอบร่วมกันหาพื้นที่ที่เหมาะสมในการทดลองและขยายพันธุ์โกงกางและปลูกสร้างป่าชายเลนสืบมา การประกาศให้ มีวันป่าชายเลนแห่งชาติ เป็นไปตามมติที่ประชุมคณะรัฐมนตรีมีมติ เมื่อวันที่ 3 มีนาคม 2563 เห็นชอบกำหนดให้วันที่ 10 พฤษภาคม ของทุกปี เป็น “วันป่าชายเลนแห่งชาติ” เพื่อเป็นการน้อมรำลึกในพระมหากรุณาธิคุณของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตรและและสถาบันพระมหากษัตริย์ไทยกับการอนุรักษ์ป่าชายเลน และร่วมสืบสานพระราชปณิธานในการปกป้อง ดูแลรักษา ปลูกฟื้นฟูทรัพยากรป่าชายเลนให้คงความอุดมสมบรูณ์ วันป่าชายเลนแห่งชาติ”
รัฐมนตรีว่าการกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม กล่าวย้ำ ถึงความสำคัญและความจำเป็นในการอนุรักษ์ทรัพยากรป่าชายเลน โดยได้น้อมนำแนวพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตรมาดำเนินการ ได้มอบหมาย.ให้กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง ผลักดันสร้างความร่วมมือของทุกภาคส่วนในการอนุรักษ์และฟื้นฟูทรัพยากร ป่าชายเลนให้เกิดความยั่งยืน
ด้านนายยุทธพล อังกินันทน์ ที่ปรึกษารัฐมนตรีว่าการกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม กล่าวถึงสถานการณ์ป่าชายเลนของประเทศ ถูกเปลี่ยนแปลงไป จากการบุกรุก การทำลาย และเปลี่ยนสภาพไปเป็นแหล่งทำนากุ้ง นาเกลือ แหล่งชุมชนเมือง พื้นที่เกษตรกรรม รวมถึงการใช้ประโยชน์อื่นๆ เป็นจำนวนมาก จากการสำรวจเปรียบเทียบการแปลภาพถ่ายดาวเทียม เมื่อปี พ.ศ.2534 พบว่าประเทศไทยมีป่าชายเลน 1,090,000 ไร่ และจากการแปลภาพถ่ายดาวเทียม เมื่อปี พ.ศ. 2557 ประเทศไทยมีป่าชายเลนประมาณ 2.86 ล้านไร่ ป่าชายเลนถูกเปลี่ยนสภาพไปถึง 1.33 ล้านไร่ป่าชายเลนคงสภาพสมบูรณ์คงเหลืออยู่ประมาณ 1,534,584 ไร่ โดยมีป่าชายเลนเพิ่มขึ้น 444,584 ไร่ รวมทั้งจากการประเมินข้อมูลพื้นที่การบุกรุกป่าชายเลนน้อยลง มีการปลูกฟื้นฟูป่าชายเลนในพื้นที่ที่ถูกบุกรุกเก่าให้กลับสู่สภาพเดิมมาโดยตลอด อันเป็นผลมาจากรัฐบาล หน่วยงานทั้งภาครัฐ ภาคเอกชน นักเรียน นักศึกษา ประชาชนทุกหมู่เหล่า ได้ร่วมกันปลูกฟื้นฟูป่าชายเลนมาโดยตลอดอย่างต่อเนื่อง ผลเป็นที่ประจักษ์มากขึ้น
ขณะที่จตุพร บุรุษพัฒน์ ปลัดกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม กล่าวถึงนโยบายการอนุรักษ์ป่าชายเลนว่า มุ่งเน้นการมีส่วนร่วมของภาคประชาชนและหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เพื่อให้เกิดการอนุรักษ์ทรัพยากรป่าชายเลนอย่างมีประสิทธิภาพและยั่งยืนโดยใช้หลักการประสานเปิดโอกาสให้ประชาชนเข้ามีส่วนร่วมในการอนุรักษ์และฟื้นฟู พร้อมทั้งใช้แนวทางวิชาการ อุปกรณ์เครื่องมือ รวมถึงเทคโนโลยีและนวัตกรรมต่าง ๆ มาใช้ประกอบการดำเนินงาน และประการสำคัญประการหนึ่ง คือ การนำแนวพระราชดำริและพระราชดำรัสของพระบรมวงศานุวงศ์ทุกพระองค์มาดำเนินการ เพื่อให้เห็นผลเป็นรูปธรรม
ปลัดกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ยังเปิดเผยถึงโครงการสำคัญที่เกี่ยวกับป่าชายเลนในเวทีโลก ๒ โครงการ คือ เตรียมเสนอพื้นที่ป่าชายเลน จ.ระนองซึ่งมีความหลากหลายทางชีวภาพสูง เป็นมรดกโลกทางธรรมชาติ ซึ่งขณะนี้อยู่ระหว่างการการดำเนินการตามขั้นตอนเพื่อเสนอขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลกทางธรรมชาติ และได้จัดทำโครงการสวนพฤษศาสตร์ป่าชายเลนนานาชาติ ร.๙ จังหวัดจันทบุรี โดยกรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่งร่วมกับคณะกรรมาธิการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม สภานิติบัญัติแห่งชาติ จัดทำขึ้นเพื่อเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตรและสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปี โดยมีเป้าหมายเป็นสวนสวนพฤษศาสตร์ป่าชายเลนแห่งแรกของโลก พื้นที่รวบรวมพรรณไม้ป่าชายเลนจากทั่วโลก และเป็นพื้นที่วิจัยเรียนรู้ ร่วมกันของฝ่ายวิชาการและผู้สนใจทั้งในประเทศและต่างประเทศ รวมทั้งเป็นแหล่งท่องเที่ยวแห่งใหม่ของประเทศไทยต่อไป
ด้านนายโสภณ. ทองดี อธิบดีกรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง กล่าวว่า ที่ผ่านมาในการสร้างจิตสำนึก ตระหนักถึงความสำคัญและคุณค่าป่าชายเลน รวมทั้ง ส่งเสริมสนับสนุนให้ชุมชนชายฝั่ง และทุกภาคส่วน เข้ามามีส่วนร่วมในการอนุรักษ์และร่วมปลูกฟื้นฟูป่าชายเลนมาโดยตลอดอย่างต่อเนื่อง การประกาศให้วันที่ 10 พฤษภาคม ของทุกปี เป็นวันป่าชายเลนแห่งชาติ เป็นการย้ำถึงความสำคัญของพื้นที่ป่าชายเลนของชาติ แสดงถึงความซาบซึ้งและรำลึกในพระมหากรุณาธิคุณต่อสถาบันพระมหากษัตริย์ไทยในด้านการอนุรักษ์และฟื้นฟูป่าชายเลน โดยกรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง ได้วางแผนการดำเนินงานในการประชาสัมพันธ์ รณรงค์ และจัดกิจกรรมอนุรักษ์และฟื้นฟูป่าชายเลนอย่างต่อเนื่อง
สุดท้ายตนขอฝากถึงพี่น้องประชาชนว่า ป่าชายเลน เป็นระบบนิเวศที่มีความเฉพาะตัว และมีความหลากหลายทางชีวภาพสูง เป็นองค์ประกอบที่สำคัญยิ่งของระบบนิเวศชายฝั่งทะเล นับเป็นทรัพยากรที่มีคุณค่ามหาศาลทั้งทางด้านสิ่งแวดล้อม เศรษฐกิจ และสังคม “จึงขอให้พี่น้องประชาชนทุกภาคส่วน ตระหนักถึงความสำคัญและคุณค่าของพื้นที่ป่าชายเลน รวมถึง ขอความร่วมมือในการช่วยกันอนุรักษ์และฟื้นฟูชายเลนที่เสื่อมโทรม ให้กลับมาอุดมสมบูรณ์สามารถเอื้อประโยชน์ต่อพี่น้องประชาชนและประเทศอย่างยั่งยืนต่อไป ” นายโสภณ ทองดี อธิบดี ทช. กล่าวทิ้งท้าย
พระราชดำริ และพระราชกรณียกิจ ของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ที่เกี่ยวกับคุณประโยชน์และความสำคัญของป่าชายเลน ส่งผลทำให้หน่วยงานที่รับผิดชอบร่วมกันหาพื้นที่ที่เหมาะสมในการทดลองและขยายพันธุ์โกงกางและปลูกสร้างป่าชายเลนสืบมา การประกาศให้ มีวันป่าชายเลนแห่งชาติ เป็นไปตามมติที่ประชุมคณะรัฐมนตรีมีมติ เมื่อวันที่ 3 มีนาคม 2563 เห็นชอบกำหนดให้วันที่ 10 พฤษภาคม ของทุกปี เป็น “วันป่าชายเลนแห่งชาติ” เพื่อเป็นการน้อมรำลึกในพระมหากรุณาธิคุณของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตรและและสถาบันพระมหากษัตริย์ไทยกับการอนุรักษ์ป่าชายเลน และร่วมสืบสานพระราชปณิธานในการปกป้อง ดูแลรักษา ปลูกฟื้นฟูทรัพยากรป่าชายเลนให้คงความอุดมสมบรูณ์ วันป่าชายเลนแห่งชาติ”
รัฐมนตรีว่าการกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม กล่าวย้ำ ถึงความสำคัญและความจำเป็นในการอนุรักษ์ทรัพยากรป่าชายเลน โดยได้น้อมนำแนวพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตรมาดำเนินการ ได้มอบหมาย.ให้กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง ผลักดันสร้างความร่วมมือของทุกภาคส่วนในการอนุรักษ์และฟื้นฟูทรัพยากร ป่าชายเลนให้เกิดความยั่งยืน
ด้านนายยุทธพล อังกินันทน์ ที่ปรึกษารัฐมนตรีว่าการกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม กล่าวถึงสถานการณ์ป่าชายเลนของประเทศ ถูกเปลี่ยนแปลงไป จากการบุกรุก การทำลาย และเปลี่ยนสภาพไปเป็นแหล่งทำนากุ้ง นาเกลือ แหล่งชุมชนเมือง พื้นที่เกษตรกรรม รวมถึงการใช้ประโยชน์อื่นๆ เป็นจำนวนมาก จากการสำรวจเปรียบเทียบการแปลภาพถ่ายดาวเทียม เมื่อปี พ.ศ.2534 พบว่าประเทศไทยมีป่าชายเลน 1,090,000 ไร่ และจากการแปลภาพถ่ายดาวเทียม เมื่อปี พ.ศ. 2557 ประเทศไทยมีป่าชายเลนประมาณ 2.86 ล้านไร่ ป่าชายเลนถูกเปลี่ยนสภาพไปถึง 1.33 ล้านไร่ป่าชายเลนคงสภาพสมบูรณ์คงเหลืออยู่ประมาณ 1,534,584 ไร่ โดยมีป่าชายเลนเพิ่มขึ้น 444,584 ไร่ รวมทั้งจากการประเมินข้อมูลพื้นที่การบุกรุกป่าชายเลนน้อยลง มีการปลูกฟื้นฟูป่าชายเลนในพื้นที่ที่ถูกบุกรุกเก่าให้กลับสู่สภาพเดิมมาโดยตลอด อันเป็นผลมาจากรัฐบาล หน่วยงานทั้งภาครัฐ ภาคเอกชน นักเรียน นักศึกษา ประชาชนทุกหมู่เหล่า ได้ร่วมกันปลูกฟื้นฟูป่าชายเลนมาโดยตลอดอย่างต่อเนื่อง ผลเป็นที่ประจักษ์มากขึ้น
ขณะที่จตุพร บุรุษพัฒน์ ปลัดกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม กล่าวถึงนโยบายการอนุรักษ์ป่าชายเลนว่า มุ่งเน้นการมีส่วนร่วมของภาคประชาชนและหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เพื่อให้เกิดการอนุรักษ์ทรัพยากรป่าชายเลนอย่างมีประสิทธิภาพและยั่งยืนโดยใช้หลักการประสานเปิดโอกาสให้ประชาชนเข้ามีส่วนร่วมในการอนุรักษ์และฟื้นฟู พร้อมทั้งใช้แนวทางวิชาการ อุปกรณ์เครื่องมือ รวมถึงเทคโนโลยีและนวัตกรรมต่าง ๆ มาใช้ประกอบการดำเนินงาน และประการสำคัญประการหนึ่ง คือ การนำแนวพระราชดำริและพระราชดำรัสของพระบรมวงศานุวงศ์ทุกพระองค์มาดำเนินการ เพื่อให้เห็นผลเป็นรูปธรรม
ปลัดกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ยังเปิดเผยถึงโครงการสำคัญที่เกี่ยวกับป่าชายเลนในเวทีโลก ๒ โครงการ คือ เตรียมเสนอพื้นที่ป่าชายเลน จ.ระนองซึ่งมีความหลากหลายทางชีวภาพสูง เป็นมรดกโลกทางธรรมชาติ ซึ่งขณะนี้อยู่ระหว่างการการดำเนินการตามขั้นตอนเพื่อเสนอขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลกทางธรรมชาติ และได้จัดทำโครงการสวนพฤษศาสตร์ป่าชายเลนนานาชาติ ร.๙ จังหวัดจันทบุรี โดยกรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่งร่วมกับคณะกรรมาธิการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม สภานิติบัญัติแห่งชาติ จัดทำขึ้นเพื่อเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตรและสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปี โดยมีเป้าหมายเป็นสวนสวนพฤษศาสตร์ป่าชายเลนแห่งแรกของโลก พื้นที่รวบรวมพรรณไม้ป่าชายเลนจากทั่วโลก และเป็นพื้นที่วิจัยเรียนรู้ ร่วมกันของฝ่ายวิชาการและผู้สนใจทั้งในประเทศและต่างประเทศ รวมทั้งเป็นแหล่งท่องเที่ยวแห่งใหม่ของประเทศไทยต่อไป
ด้านนายโสภณ. ทองดี อธิบดีกรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง กล่าวว่า ที่ผ่านมาในการสร้างจิตสำนึก ตระหนักถึงความสำคัญและคุณค่าป่าชายเลน รวมทั้ง ส่งเสริมสนับสนุนให้ชุมชนชายฝั่ง และทุกภาคส่วน เข้ามามีส่วนร่วมในการอนุรักษ์และร่วมปลูกฟื้นฟูป่าชายเลนมาโดยตลอดอย่างต่อเนื่อง การประกาศให้วันที่ 10 พฤษภาคม ของทุกปี เป็นวันป่าชายเลนแห่งชาติ เป็นการย้ำถึงความสำคัญของพื้นที่ป่าชายเลนของชาติ แสดงถึงความซาบซึ้งและรำลึกในพระมหากรุณาธิคุณต่อสถาบันพระมหากษัตริย์ไทยในด้านการอนุรักษ์และฟื้นฟูป่าชายเลน โดยกรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง ได้วางแผนการดำเนินงานในการประชาสัมพันธ์ รณรงค์ และจัดกิจกรรมอนุรักษ์และฟื้นฟูป่าชายเลนอย่างต่อเนื่อง
สุดท้ายตนขอฝากถึงพี่น้องประชาชนว่า ป่าชายเลน เป็นระบบนิเวศที่มีความเฉพาะตัว และมีความหลากหลายทางชีวภาพสูง เป็นองค์ประกอบที่สำคัญยิ่งของระบบนิเวศชายฝั่งทะเล นับเป็นทรัพยากรที่มีคุณค่ามหาศาลทั้งทางด้านสิ่งแวดล้อม เศรษฐกิจ และสังคม “จึงขอให้พี่น้องประชาชนทุกภาคส่วน ตระหนักถึงความสำคัญและคุณค่าของพื้นที่ป่าชายเลน รวมถึง ขอความร่วมมือในการช่วยกันอนุรักษ์และฟื้นฟูชายเลนที่เสื่อมโทรม ให้กลับมาอุดมสมบูรณ์สามารถเอื้อประโยชน์ต่อพี่น้องประชาชนและประเทศอย่างยั่งยืนต่อไป ” นายโสภณ ทองดี อธิบดี ทช. กล่าวทิ้งท้าย