สำหรับ พิพิธภัณฑ์ศิลป์แผ่นดิน ได้ก่อตั้งขึ้นเพื่อรวบรวบผลงานศิลปะชิ้นสำคัญของแผ่นดิน จัดแสดงผลงานศิลปหัตถกรรมของมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพ ในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ที่ได้คัดเลือกจากงานที่มีความงดงามทรงคุณค่าจนถือเป็นศิลปวัตถุของแผ่นดิน จากฝีมือของช่างสถาบันสิริกิติ์ สวนจิตรลดา เช่น พระที่นั่งพุดตานถมทอง เรือพระที่นั่งศรีสุพรรณหงส์จำลอง บุษบกมาลา ฉากผ้าปักป่าหิมพานต์ ฉากไม้แกะสลักเรื่องสังข์ทองและป่าหิมพานต์ เป็นต้น ซึ่งเคยจัดแสดงในนาม นิทรรศการศิลป์แผ่นดิน ณ พระที่นั่งอนันตสมาคมก่อนจะนำมาจัดแสดงในพิพิธภัณฑ์ศิลป์แผ่นดิน ตำบลเกาะเกิด อำเภอบางปะอิน จังหวัดพระนครศรีอยุธยา เพื่อเผยแพร่ผลงานศิลปะอันทรงคุณค่าโดยช่างฝีมือชาวไทย ให้ประชาชนคนไทยและชาวต่างชาติได้ชื่นชมอย่างใกล้ชิด สร้างคนและงานศิลปะ ซึ่ง ท่านผู้หญิงสุภรภ์เพ็ญ หลวงเทพนิมิต ปฏิบัติหน้าที่รองราชเลขานุการในพระองค์สมเด็จ-พระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง กล่าวว่า ตลอดระยะเวลา 40 ปี โรงฝึกศิลปาชีพ สวนจิตรลดาได้สร้างบุคลากรและรังสรรค์ผลงานประณีตศิลป์ชั้นสูง รวม 23 สาขา ได้พัฒนาช่างศิลป์สู่ระดับฝีมือช่างหลวงแห่งกรุงรัตนโกสินทร์ และยังคงยึดมั่น ในพระราชประสงค์ของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ที่จะทําหน้าที่เป็นศูนย์กลางงานช่างช่วยสร้างชีวิตที่ดีขึ้นให้แก่ราษฎร ควบคู่ไปกับการดํารงรักษามรดกศิลป์ไทย โดย พิพิธภัณฑ์ศิลป์แผ่นดิน ดังกล่าว จะเป็นสถานที่จัดแสดงผลงานชิ้นเอกฝีมือช่างสถาบันสิริกิติ์ ที่มีความงดงามทรงคุณค่า และได้เคยจัดแสดงต่อสายตาชาวไทยและชาวต่างชาติ ที่ พระที่นั่งอนันตสมาคม และได้กลับมาจัดแสดงอีกครั้งในพิพิธภัณฑ์ศิลป์แผ่นดินแห่งนี้ เช่น บุษบกมาลาพระที่นั่งพุดตานถมทอง เรือพระที่นั่งศรีสุพรรณหงส์จำลอง ฉากไม้แกะสลัก เรื่องสังข์ทอง ฉากผ้าปักเรื่องอิเหนา เป็นต้น ทั้งนี้ผลงานแต่ละชิ้นเป็นงานศิลป์ชั้นสูง ไม่ว่าจะเป็นงานถมทอง งานคร่ำ งานเครื่องเงินเครื่องทอง งานลงยาสี งานปักผ้า งานแกะสลักไม้ งานตกแต่งปีกแมลงทับ ฯลฯ โดยแต่ละชิ้นได้ช่างฝีมือที่ร่วมแรงร่วมใจกันนับสิบคน เพื่อทำงานชิ้นเอกถวาย ในโอกาสสำคัญ ใช้ระยะเวลาเป็นปี ๆ กว่าจะได้ออกมาเป็นผลงานระดับศิลป์แผ่นดินที่ล้วนสวยงาม เมื่อเข้ามา ภายในอาคารบริการนักท่องเที่ยว ก็จะพบกับความสง่างามและโดดเด่นของฉากจำหลักไม้ตำนานเพชรรัตน์ ตั้งตระหง่านคอยต้อนรับผู้เข้าชม และยังเป็นจุดถ่ายภาพเช็คอินอีกด้วย สำหรับผลงานชิ้นนี้เป็นไฮไลต์ที่จะนำไปสู่ความวิจิตรอลังการของพิพิธภัณฑ์ศิลป์แผ่นดิน ด้วยฉากจำหลักไม้นี้ตั้งประกบเสาเม็ดทรงมัณฑ์บนม้าไม้ขาคู่ จำหลักลายใบเทศ ซึ่ง พื้นฉากจำหลักไม้ ว่าด้วยเรื่อง ตำนานเพชรรัตน์ เป็นเรื่องราวเกี่ยวกับเทวดา ฤๅษี และคนธรรพ์ (เทพที่รับใช้เทวดา) พากันไปเข้าเฝ้าพระอิศวร เพื่อทูลถามถึงบ่อเกิดของแก้วเพชรรัตน์ทั้ง 9 ประการ จัดเป็นหมวดหมู่งดงาม ส่วนภายในพิพิธภัณฑ์ศิลป์แผ่นดิน ถูกจัดเป็นหมวดหมู่อย่างงดงาม บนพื้นที่กว้างขวางน่าชม พร้อมเทคโนโลยีเครื่องบรรยายส่วนตัว (ออดิโอ ไกด์) มีให้เลือกถึง 10ภาษา พร้อมจอบรรยาย และจอทัชสกรีนแสดงส่วนต่าง ๆ ของชิ้นงานขนาดใหญ่อย่างเจาะลึก ขณะที่บริเวณโถงทางเข้าพิพิธภัณฑ์ ฯ ต้อนรับด้วยห้องปีกแมลงทับ สีเขียวเหลือบรุ้งอันวิจิตร สวยงามตระการตา ทั้งโคมระย้าขนาดยักษ์ ผนังขนาดใหญ่ตกแต่งด้วยงานสานย่านลิเภาสอดปีกแมลงทับละเอียดอ่อน ตามด้วย ห้องนิทรรศการใหญ่ ที่จัดแสดงงานฝีมือเครื่องเงินเครื่องทอง ลงยาสี หมู่เรือพระที่นั่งจำลองจากขบวนเรือพระราชพิธี ประกอบด้วย เรือพระที่นั่งศรีสุพรรณหงศ์ เรือพระที่นั่งมงคลสุบรรณ และเรือพระที่นั่งศรีประภัศรไชย ที่กลางลำเรือประดิษฐานบุษบกทองคำ ประกอบฉัตร เรียงรายอย่างสง่างาม และตื่นตาตื่นใจไปกับฉากไม้แกะสลักเรื่องสังข์ทองและหิมพานต์ ซึ่งตั้งตระหง่านก่อนที่จะขึ้นไปชมงานต่อไป ขณะที่ บนชั้นสอง สร้างความตื่นตาด้วยฉากถมทองขนาดใหญ่สีทองอร่าม เรื่องรามเกียรติ์บทพระราชนิพนธ์ใน สมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย วรรณคดีสำคัญที่ถ่ายทอดผ่านงานถมทองในรูปแบบสามมิติ อันเป็นศิลปะโบราณตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา และบุษบกมาลาจำลองแบบจากพระที่นั่งบุษบกมาลามหาจักรพรรดิพิมาน ณ พระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย ในพระบรมมหาราชวัง เป็นเครื่องประกอบพระราชอิสริยยศ ที่ผสมผสานงานฝีมือจากช่างถึง 7 แผนก อันได้แก่ แกะสลักไม้ เครื่องเงินเครื่องทอง ช่างถมทอง ช่างคร่ำ งานตกแต่งปีกแมลงทับ และงานย่านลิเภา ด้านฉากขนาดใหญ่ 2ด้าน เป็นงานปักเส้นไหมด้วยวิธีโบราณ ที่เรียกว่า ปักซอย ใช้เส้นไหมน้อยหรือเส้นที่เล็กที่สุดของรังไหม ค่อย ๆ ปักไล่ระดับและแสงเงา ให้เกิดเป็นภาพที่มีมิติงดงาม ดูราวเป็นภาพวาดที่ให้แสงเงาไม่ธรรมดา ประดับด้วยดิ้นทองเลื่อมระยิบและแก้ว ด้านหนึ่งเล่าเรื่อง หิมพานต์ อีกด้านถอดความจากวรรณคดีเรื่อง อิเหนา โดยนิทรรศการบนชั้น 2นี้ยังจัดแสดงพระที่นั่งจำลองหลายองค์ เช่น พระที่นั่งพุดตานถมทอง สร้างจำลองแบบพระที่นั่งพุดตานจำหลักไม้วังหน้า และพระที่นั่งพุดตานคร่ำทอง สร้างจำลองแบบพระที่นั่งพุดตานจำหลักไม้ที่พระบรมมหราชวัง เป็นต้น นอกจากจะได้ชื่นชมความงามของผลงานชิ้นเอกแล้วยังมี ร้านจำหน่ายของที่ระลึกที่รวบรวมผลิตภัณฑ์ ของสถาบันสิริกิติ์ มูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ มูลนิธิสมเด็จพระพันวัสสาฯ ร้านภูฟ้า โครงการกำลังใจฯ มูลนิธิจุฬาภรณ์ถักร้อยสร้อยรัก และพิพิธภัณฑ์ผ้าฯ ที่เหมาะเป็นของขวัญถูกใจของคนทุกวัย ในเทศกาลต่าง ๆ ประกอบด้วยงานผ้า เช่น ผ้าเช็ดมือปักลายสวยงาม ผ้าขาวม้าหลากสียอดนิยม กระเป๋าผ้าปักลาย งานเซรามิก มีทั้งชุดกาแฟ จาน ถ้วยเซรามิกลายตุ๊กตาไม้โมกมัน งานจักสาน มีทั้งจักสานย่านลิเภา และตกแต่งปีกแมลงทับ กระจูดจักสานในรูปแบบต่าง ๆ งานดอกไม้ประดิษฐ์ ช่อดอกไม้ ดอกบัว มาลัย ดอกกุหลาบ งานปักซอยแบบไทย มีทั้งงานปักผ้าเป็นภาพตกแต่งผนัง และงานปักขนาดเล็ก ผ้าไหมและเสื้อผ้า ที่มีให้เลือกหลากหลาย รวมทั้งมี ร้านขนม ซึ่งรวบรวมขนมไทยที่หารับประทานได้ยาก เช่น ข้าวตังน้ำปลา ข้าวเม่าหมี่ ข้าวตังโบราณ โสมนัส ทองเอก พุทราลิ้ม ตะลิงปลิงแช่อิ่ม สัมปันนี และเค้กอื่น ๆ อีกหลายชนิดมารวมจำหน่ายให้เลือกชิมพร้อมจิบกาแฟในบรรยากาศสไตล์พิพิธภัณฑ์กลางป่า ศูนย์เรียน-รู้-เรื่องโขน ทั้งนี้ในบริเวณเดียวกันยังเป็นที่ตั้งของอาคารเรียน-รู้-เรื่องโขน ซึ่งเป็นแหล่งเรียนรู้เรื่องราวของศิลปะการแสดงโขนมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ และผลงานสร้างสรรค์งานศิลปะที่เนื่องด้วยโขน ตลอดจนจัดเก็บฉากและนำอุปกรณ์ประกอบฉากชิ้นเด่นจำนวนมากที่เคยปรากฏโฉมบนเวทีแสดงตอนต่าง ๆ อาทิ หนุมานอมพลับพลาในการแสดงตอนศึกไมยราพ เรือสำเภาหลวงในการแสดงตอนพิเภกสวามิภักดิ์ รวมถึงประติมากรรมร่างหนุมานขนาด 15เมตร และประติมากรรมร่างนางผีเสื้อสมุทรขนาดใหญ่ ในการแสดงตอนล่าสุด สืบมรรคา มาจัดแสดงด้วยเทคนิคที่ทันสมัยน่าตื่นตาตื่นใจ โดยผู้เข้าชมสามารถรับชมวีดิทัศน์บอกเล่าเรื่องราวความเป็นมาของโขน ที่มีเจ้าหน้าที่คอยให้คำบรรยาย และพาเที่ยวชมตามจุดต่าง ๆ ไล่เรียงไปในแต่ละจุด อย่างไรก็ตามในพื้นที่อำเภอบางปะอิน บริเวณใกล้เคียงกับพิพิธภัณฑ์ศิลป์แผ่นดิน ยังมีแหล่งท่องเที่ยวอีกมากมาย เช่น พระราชวังบางปะอิน พระราชวังโบราณสมัยกรุงศรีอยุธยา ที่ได้รับการบูรณะครั้งใหญ่ในสมัยรัชกาลที่ 5 โดยมีการสร้างพระที่นั่ง พระตำหนัก และตำหนักต่าง ๆ ขึ้นเพื่อใช้เป็นที่ประทับรับรอง พระราชอาคันตุกะและพระราชทานเลี้ยงในโอกาสต่าง ๆ วัดนิเวศธรรมประวัติ ที่สร้างขึ้นเพื่อใช้เป็นสถานที่บำเพ็ญพระราชกุศลของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวฯ รัชกาลที่ 5 ตั้งอยู่บนเกาะกลางน้ำ ฝั่งตรงข้ามพระราชวังบางปะอิน จึงต้องนั่งกระเช้าไฟฟ้าลอยเหนือน้ำเพื่อข้ามแม่น้ำไปยังบริเวณวัด มูลนิธิพระมหามงคลพุทธนิมิตอวโลกิเตศวร ชื่นชมความงามของสถาปัตยกรรมจีน สักการะพระโพธิสัตว์กวนอิม ปาง 4 พระพักตร์ หรือ พระมหาจักรพรรดิพระโพธิสัตว์กวนอิม ออกแบบสร้างโดยสาธารณรัฐประชาชนจีน โดยใช้หินหยกขาวทั้งหมด เป็นต้น ซึ่ง พิพิธภัณฑ์ศิลป์แผ่นดิน ตำบลเกาะเกิด อำเภอบางปะอิน จังหวัดพระนครศรีอยุธยา เปิดทำการใน วันอังคาร-อาทิตย์ ตั้งแต่เวลา 10.00 - 15.30น. (เปิดจำหน่ายบัตร 09.45 - 15.00 น.) หยุดทุกวันจันทร์ เทศกาลปีใหม่และสงกรานต์ ค่าบัตรเข้าชม ผู้ใหญ่ท่านละ 150 บาท นักเรียน/นักศึกษา/ผู้สูงอายุ 60 ปีขึ้นไปท่านละ 75บาท ชาวต่างชาติใช้บัตรเข้าชมพระบรมมหาราชวังหรือซื้อหน้าพิพิธภัณฑ์ฯ เดินทางง่ายเพียง 45 นาที จากกรุงเทพฯ ด้วยทางด่วนแจ้งวัฒนะ บางปะอิน